جمیله سادات علم الهدی:
شهید سلیمانی زمینه كمال یابی را برای جوانان جهان اسلام فراهم نمود
پرسی بلاگ: شهید سلیمانی توانست زمینه کمال یابی و پیشرفت را برای جوانان خیلی از کشورهای مختلف فراهم آورد تا هم خودرا بسازند و هم جامعه خودرا درگیر راهی متفاوت از توسعه دنیوی کنند.
به گزارش پرسی بلاگ به نقل از مهر، جمیله سادات علم الهدی، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، در اولین نشست از مجموعه رویدادهای «مدرسه‌ی تربیتی سلیمانی» که چهارشنبه ۳ دی ماه در بنیاد تربیتی حیات برگزار شد، سخنرانی کرد. ایشان در این سخنرانی به چگونگی رفع تعارض میان و خیر و شر در زندگی شهید سلیمانی پرداخت. در ادامه خلاصه ای از این سخنرانی ارائه می شود:
وی در ابتدا به تبیین جایگاه بحث پرداخت و اظهار داشت: به رسم مطالعات فلسفی، ما در مقابل موضوعی همچون ماهیت «خیر و شر» همیشه با این پرسش روبرو می باشیم که آیا مصادیق عینی خیر و شر را می توان برای حل مناقشه فیلسوفان و ارائه‌ی ایده ای تازه به کار گرفت یا نه؟ یکی از حوادث رایج در عصر ما که بعنوان شر تلقی می شود همین «جنگ» و «تحریم» است و بحث درباره‌ی دستاوردهای خوب و بد جنگ و تحریم به واقع یک فرصت جدید در مقابل پژوهشگران و دانشجویان ایرانی یا حتی غیرایرانی قرار می دهد تا بتوانند در باره ماهیت خیر و شر ارزیابی های تازه ای ارائه نمایند. بدون شک بنا بر روایت غالب و عمومی که به صورت شهودی نیز قابل درک است، جنگ و شرایط جنگی مذموم و از مصادیق شر تلقی می شود که نتایج نامطلوب و فلاکت باری نیز به همراه دارد، در مقابل صلح از مصادیق خیر در نظر گرفته می شود. با این همه در یک روایت خاص که ابتدا توسط امام عنوان شد و بعد بارها از زبان رهبری معظم انقلاب شنیده شد جنگ و تحریم برکات و دستاوردهای بسیاری داشته است و از این جهت می تواند خیر تلقی شود. پس پرسش مهم این است که میان دو تلقی از جنگ یعنی جنگ همچون شر و جنگ همچون خیر با تربیت نسل انقلابی چه رابطه ای وجود دارد؟ بدین منظور بهتر است یک بررسی دقیق در مبانی اسلامی و به خصوص برمبنای آیات قرآن کریم درباره خیر و شر داشته باشیم.
علم الهدی سپس با شرح و تفسیر برخی آیات قرآن نتیجه گرفت که: پس در اینجا و بنا به اختصار عرض می کنم که از بررسی آیات قرآن کریم می توان به مطلق بودن خیر و نسبی بودن شر پی برد.
وی همین طور در ادامه سخنانش اظهار داشت: پس از پیروزی انقلاب ما مستقیم و غیرمستقیم در گیر جنگ بوده ایم؛ جالب تر اینکه همین مسأله در صدر اسلام و در دوره حکومت پیامبر (ص) و حکومت حضرت علی (ع) نیز وجود داشت. در هر سه مورد یک پرسش مشترک در قالب زمزمه ها و نق زدن های آشکار و پنهان تکرار می شود که «چرا بازهم جنگ و دعوا؟ چرا رفاه و آسایش و خوشی نداریم؟ چرا دنبال دردسر می رویم؟ چرا به امور دیگران وارد می شویم؟ چرا سرمان به کار خودمان نیست؟»
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: حالا زندگی شهید سلیمانی روبروی ماست با دو مفهوم جنگ طلبی و جنگ گریزی! واقعاً چرا شهید سلیمانی در هیچیک از این دو قطب ساختگی تفکرات دوآلیستی جای نمی گیرد؟ واقعاً نقطه شکست امپراطوری رسانه ای نظام سرمایه داری و آمریکا درباره سلیمانی در چیست؟ چرا آنها نتوانستند به مردم دنیا او را بعنوان یک جنگ طلب بقبولانند؟ چرا هیچکس نتوانسته او را جنگ گریز معرفی کند؟ سیره و روش زندگی او با یک نظامی معمولی متفاوت می باشد، رفتار مهر و عطوفتش با مردم در کنار مهارت های نظامی فوق العاده او و به خصوص رویکرد سازش ناپذیرش در مقابل استکبار جهانی از یک بنیاد فکری متفاوت در اسلام خبر می دهد.
شهید سلیمانی یک مؤمن زیرک و خیر طلب است که از هر دو یعنی صلح و جنگ می تواند در مسابقات خیر طلبی استفاده نماید. البته خیرخواهی او بر خلاف قهرمانان افسانه ای فردگرایانه نبود بلکه شامل حال گروه های بزرگی از جوانان کشورهای مختلف نیز می شد
- تفاوت دیدگاه اسلام در باره جنگ و صلح و خیر و شر انقلاب ایران را از ابتدا در مسیری متفاوت قرار داد و آثار جهانی آن هر روز پر ثمرتر از قبل ظاهر می شود. بنا به ادبیات اهل مدرسه می توان چنین تصور کرد که سلیمانی شاگرد بسیار باهوش و موفق مکتب تربیتی اسلام بوده که در مقطعی خود به مقام معلمی نائل شده و سپس به قصد پرورش جوانان از جوامع مختلف و خلق فرصتهای یادگیری مناسب دست بکار شده و توانسته موقعیت های بسیار جذاب و فضاهای ویژه ای را برای تربیت فراهم سازد. حالا معلمی را می بینیم که ضمن تن دادن به جنگ نه فرار از جنگ از یکسو می تواند به تأدیب جنگ طلب ها و برقراری صلح کمک نماید و از طرفی راه کمال را در مقابل انسان ها باز نگه دارد. این در شرایطی است که معمولاً تصور می شود مخالفت و نفی جنگ با صلح یکی است و صلح به مفهوم فرار از جنگ است. ولی سلیمانی به ما نشان داده است که دو گانه جنگ / صلح یک دوگانه فریبنده است. چه بسا صلح ناپایداری که آمیخته به جنگ پنهان یا جنگ در تقدیر باشد و چه بسا جنگی که صلح پایدار به همراه داشته باشد.
- علم الهدی گفت در آیات قرآن، هم صلح خیر تلقی شده و هم جهاد و شهادت طلبی مورد تاکید هستند، اما موقعیت هر یک فرق می کند. تعبیر مبارک «والصلح خیر» که در قرآن آمده به امور اختلافی در عرصه خانواده مربوط می شود. یعنی صلح خیر است و خیر بودن صلح ناظر به اجتماعاتی است که یا در زمره خانواده به حساب می آید مثل خویشان و … یا شبه خانواده و اجتماعات برادرگونه ای که مبنای آنها، مودت و رحمت و اتحاد است، اما جایی که عداوت و دشمنی و فریب و غارت باشد که صلح معنا ندارد. هر جا جنود شیطان در مقابل جنود رحمان قرار می گیرند، بحث صلح و سازش مطرح نیست، چون دشمنان و شیاطین و… به هیچ عنوان با راحتی و خیری که به ما برسد خوشنود نمی شوند بلکه آنها حتی رضایت نمی دهند به ادامه حیات مؤمنین. از نظر آنها مؤمنان یا باید بمیریند یا از ایمان خویش دست بردارند و به پیروی از مستکبران بپردازند. حتی قرآن می فرماید که این ها اگر اندک خیری به شما (مؤمنان) برسد، ناراحت و غضبناک می شوند. البته بررسی آیات نشان داده است که کفر کافران به خودی خود مشکلی برای مؤمنان ایجاد نمی کند، اما زمانی که کفر کافران با مقاصد فاسدی همچون بهره کشی همراه شود، موقعیت خطرناکی است که هر گونه صلح و سازشی را به چالش می کشاند.
علم الهدی افزود: دستیابی به خیر و حقیقت در گرو عدالت است و عدالت مستلزم پرهیز از «ظلم کردن» و «مورد ظلم واقع شدن» است. پرهیز از ظلم برای آدم اخلاقی دشوار نیست، اما آنچه دشوارتر است و بسیار هم دشوارتر است و باید برایش کشته شد، این است که بتوانی مقاومت کنی تا مورد ظلم واقع نشوی. اینجاست که استفاده از مفهوم «جنگ طلبی» صحیح نیست، بلکه مفهوم «مقاومت در مقابل ظالم» است که کار می کند. مشکل این است که جای صلح را تعیین نمی نماییم و آنرا بطور مطلق، خیر تلقی می نماییم. نه واقعاً در مقابل ظالم ایستادن، خود قسمتی از اقدام برای برقراری صلح است.
این پژوهشگاه در ادامه سخنانش اظهار نمود: آنچه مهمست اینکه جنگ و صلح خواسته های ساده فردی نیستند، بلکه به مؤلفه های اجتماعی مختلف وابسته اند. مؤلفه های قدرت و ثروت و پیوستگی و انسجام و … در برگزاری صلح یا جنگ نقش دارند. در اینجا باید به سیاست های استعمار جهانی هم توجه داشته باشیم که برای توسعه سلطه‌ی خود از کدام صلح یا جنگ استفاده می کند؟ به هر حال مقدمه سلطه بر هر کشوری سلطه فرهنگی است و چه بسا برای سلطه فرهنگی نیاز به صلح بیشتر از جنگ داشته باشد. برای اینکه به کمک صلح و سازش و تظاهر به دوستی می تواند مقاومت های فرهنگی را کم کند. مفاهیم زیبای صلح و همزیستی و آزادی و احترام به یکدیگر -به خصوص هنگامی که از طرف کشورهای استعماری و در کشورهای قبلاً استعمار شده- ترویج می شود احتمالاً برای تثبیت هژمونی فرهنگی استعمار استفاده می شوند؛ چه اینکه می بینید از یک سو برنامه های آموزشی همچون برنامه آموزش شهروند جهانی، برنامه آموزش صلح و همزیستی مسالمت آمیز و غیره را برای کشورهای جهان سوم سفارش می کنند و از طرفی جوانان را به مبارزه و تقابل با دولتهای محلی ناهمسو فراخوان می کنند، چنانکه درباره کشور خودمان می بینیم.
علم الهدی در ادامه بحث خود و با تحلیل آیات قرآن اظهار داشت: قرآن کریم، تعارض خیر و شر را با عنایت به دو مفهوم «ابتلاء» و «صبر» مرتفع می کند. در حقیقت معارضه ی خیر و شر، خودش را در هر انتخابی ظهور و بروز می دهد. اگر بخواهیم این تعارض را رفع نماییم، باید به یک مبنا در مبدا یعنی در فاعلیت الهی دقت کنیم که با مفهوم «ابتلاء» روشن می شود و سپس با یک مبنا در غایت یا علت غائی که بشری است دقت کنیم که با مفهوم «صبر» آشکار می شود. آیات و روایات مفصلی در این مورد داریم، همچون آیه ۴۸ سوره مائده. بر اساس این آیه اولاً حق یکی است، اما خداوند آنرا در منهاج مختلف قرار داده، پس اختلافات یک نوع پیش آمد قطعی است؛ اگر خدا می خواست ناتوان نبود که همه را امت واحد قرار دهد. پس قصد الهی امتحان گرفتن از بشر است. غایت در این آزمون بزرگ دستیابی به خیر است که باید برای دستیابی به خیر سبقت بگیرید. پس اصل در ارتفاع تعارض خیر و شر حکمت پروردگار یگانه عالمیان در برقراری موقعیت «ابتلاء» برای انسان مختار است و راز موفقیت در این مسابقه برای دستیابی به خیر «صبر» است، چه اینکه رمز موفقیت شهید سلیمانی، صبر فوق العاده‌ی ایشان بود.
وی در ادامه سخنانش خاطرنشان کرد: اینکه چهل سال فردی بجای برداشت کردن از سال های جنگ و گرفتار شدن در وضعیت عافیت و عافیت طلبی شهری به دنبال موقعیت های خیلی مشکل باشد تا خود و دیگران را به سمت کمال بکشاند، این یک موضوع متفاوتی از تجربیات رایج در دفاع مقدس است. سلیمانی را نه می توان جنگ طلب دانست، آنگونه که دشمنانش معرفی کردند و نه می توان جنگ گریز تلقی نمود، چنانکه دوگانه های ساختگی در ادبیات رایج اقتضا دارد. بنا بر اطلاق خیر و نسبیت شر در دیدگاه اسلام، که خیر یا شر بودن هر چیزی همچون جنگ را به نوع بهره مندی های افراد و جامعه وابسته می سازد، شهید سلیمانی یک مؤمن زیرک و خیرطلب است که از هر دو یعنی صلح و جنگ می تواند در مسابقات خیرطلبی استفاده نماید. به نظر می آید این از الطاف حضرت زینب (سلام الله علیها) بعنوان ملکه صبر به ایشان است که او را در این کار بزرگ یعنی گشوده نگه داشتن مرزهای کمال یابی و صبر بر هزینه های سنگین آن موفق کرده است.
وی خاطرنشان کرد: سلیمانی زیر سایه لطف ویژه ائمه طاهرین سلام الله علیهم توانست بطور مستمر بهترین موقعیت های مسابقه برای خیرات را شکل بدهد و خیر طلبی را گاه از راه ارتباط با فقرا و محرومان و مظلومان و گاه به کمک رهبری پیچیده ترین عملیات جنگی به نتیجه برساند. البته خیرخواهی او برخلاف قهرمانان افسانه ای، فردگرایانه نبود، بلکه شامل حال گروه های بزرگی از جوانان کشورهای مختلف نیز می شد. او توانست زمینه کمال یابی و پیشرفت را برای جوانان خیلی از کشورهای مختلف فراهم آورد تا هم خودرا بسازند و هم جامعه خودرا درگیر راهی متفاوت از توسعه دنیوی کنند. در حقیقت خیر خواهی او سبب شده تا خودش نیز به یکی از مظاهر خیر تبدیل گردد، اما این خیرخواهی و خیر بودن ریشه در این دارد که در اندیشه و عقیده و رفتار و شخصیت سلیمانی تعارض خیر و شر رفع شده و این ارتفاع ضدین تنها به کمک استمرار توجه به ابتلاء و استمرار در صبر پیشه کردن، ممکن شده است. حضور پرهزینه شهید سلیمانی در وضعیت درد و رنج و ترس و اضطراب و گرسنگی و تشنگی و گرما و سرما و… مقتضی صبر بی مانندی است که از او یک قهرمان واقعی می سازد. حضور صبورانه شهید سلیمانی در وضعیت ابتلاء و در عین حال جستجوی آزمون های تکمیلی بیشتر و بیشتر تا سالیان دراز برای هر انسانی که بخواهد شرط انسانیت را حفظ کند درس آموز است.
شهید سلیمانی را نه می توان جنگ طلب دانست آنگونه که دشمنانش معرفی کردند و نه می توان جنگ گریز تلقی نمود چنانکه دو گانه های ساختگی در ادبیات رایج اقتضا دارد، بلکه بنابر اطلاق خیر و نسبیت شر در دیدگاه اسلام، که خیر یا شر بودن هر چیزی همچون صلح و جنگ را به نوع بهره مندی های افراد و جامعه وابسته می سازد
این نویسنده و پژوهشگر کشورمان اظهار داشت: درد و رنج وترس و دلهره و خون و آتش و هر آنچه که از دید ما شهرنشینان شر تلقی می شود، برای شهید سلیمانی و شاگردانش فقط شرایط ابتلاء برای مسابقه ای بزرگ جهت دستیابی به اهم خیرات دنیوی و اخروی تلقی می شود. قرآن کریم تصریح می فرماید که فلسفه‌ی رویدادهایی که به کمبود و نقص در اموال و انفس، مال ها و جان ها می انجامد، یک فلسفه‌ی تربیتی است و هدف از پیدایش این نوع رویدادها تکامل انسان عاقل مختار است. قرآن کریم تصور اینکه در این دنیا به نقطه ای برسیم که هیچ شری نباشد را کلاً منتفی می سازد، برای اینکه شرور انسانی و طبیعی تا حدی مقتضی حیات و فعل آزاد انسان است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: وقتی در مورد دستاوردهای انقلاب اسلامی صحبت می نماییم، معمولاً به توسعه زیرساخت ها و فعالیتهای توسعه ای (همچون صنعت و عمرانی و آموزشی) اشاره می شود. گرچه این ها مهم اند و خدماتی به مردم شده، اما دستاورد ممتاز ما به حساب نمی آیند. دستاورد ممتاز انقلاب اسلامی، شهدا بعنوان انسان های پرورش یافته و هدایت یافته ای هستند که به مقصد رسیده اند. البته بیش از تعداد و کمیت شهدا که بطور ضمنی به قوت و قدرت دشمن و ضعف ما اشاره دارد، «میزان شهادت طلبی» در جامعه خصوصاً جوانان باید ملاک ارزیابی موفقیت انقلاب اسلامی باشد که این ملاک دقیق تری است.
وی بیان کرد: در شرایطی که پس از جنگ، کشور وارد فضای سازندگی و توسعه شهری و صنعتی شد و عافیت طلبی و لذت جویی و رفاه طلبی غلبه پیدا کرد و از قضا محور تعلیم و تربیت هم قرار گرفت، شخصیتی چون شهید سلیمانی در این فضا همچون شمع، روحیه ی شهادت طلبی را زنده نگه می دارد. در حالیکه خیلی از جمله مبارزان دوره دفاع مقدس به شهر] شهر در اینجا بعنوان نماد رفاه و آسایش به کار رفته است [برگشتند و شهری شدند و به اصول و ارزش های توسعه گردن نهادند، ایشان پای این ایده ایستاد و دعوت به خیر (شهادت طلبی) کرد. به دنبال این دعوت، جوانانی در کوشش برای شهادت هستند و این روحیه، همچون چراغی به افکار و گرایش ها و رفتار آنها جهت می دهد؛ این دستاورد بزرگ و انحصاری شهید سلیمانی است.
علم الهدی تاکید کرد: شهید سلیمانی بعنوان یک مربی عمداً فضای غیرشهری را انتخاب می کند و موقعیت های جنگی پیش آمده برای او یک فرصت طلایی تربیتی است. این نکته برای معلمان بسیار آموزنده است؛ ترتیب دادن موقعیت هایی که خطر در آنها وجود دارد، اتفاقاً فرصت تربیت است که باید در جستجوی آنها بود. وجه امتیاز ایشان همین است که بعنوان یک مربی هوشمند، موقعیت تربیتی دشوار را شکل می دهد و انتخاب می کند. این خاصیت او را سرور سایر شهدا قرار می دهد.
منبع: پرسی بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب