داستان یک رزمنده زن در جبهه بازنمایی جنگ با کار روزنامه نگاری
پرسی بلاگ: رمان تیترها از تانک نمی ترسند جدیدترین اثر حوزه ادبیات نوجوانان است که با نگاهی نو به دفاع مقدس، از زاویه روزنامه نگاری روایت می شود.
خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ و ادب - زهرا اسکندری: «تیترها از تانک نمی ترسند» از جدیدترین آثار حوزه ادبیات داستانی نوجوانان است که اخیرا توسط انتشارات ۲۷ بعثت انتشار یافته است. این اثر با انتخاب سوژه ای متفاوت و بهره برداری از روایت داستانی، تلاش دارد پلی میان نسل امروز و رخدادهای تاریخی نه چندان دور ایجاد نماید. نویسنده در این رمان، بجای روایت مستقیم از جبهه و جنگ، مسیر روایت را به فضای روزنامه نگاری نوجوانانه گره زده و از دریچه حرفه خبرنگاری، به کشف و بازآفرینی قسمتی از خاطرات و حقیقت های دفاع مقدس پرداخته است.
داستان با شخصیت نوجوانی به نام «سارا» شروع می شود. او دختری پرانرژی و مشتاق نوشتن است که در مقطع دبیرستان تحصیل می کند و بر خلاف خیلی از هم سالان خود، به عرصه روزنامه نگاری روی آورده است. سارا در قسمت اجتماعی روزنامه مشغول بکار می شود و تلاش می کند با رعایت اصول حرفه ای خبرنگاری، خویش را بعنوان چهره ای جدی در این زمینه معرفی نماید.
نویسنده در طراحی شخصیت اصلی، او را درگیر مسایل فردی و خانوادگی نیز کرده است. بیماری مادر، مسئولیت های خانه و دغدغه های دوران بلوغ در کنار علاقه شدید به کشف حقیقت، به شخصیت سارا بُعدی واقعی و ملموس داده است. همین ترکیب، سارا را از یک کاراکتر صرفا نمادین فراتر برده و او را به نوجوانی شبیه خیلی از مخاطبان کتاب تبدیل نموده است.
یکی از نکات محوری رمان، توجه ویژه سارا به اهمیت «تیتر» در روزنامه نگاری است. او باور دارد تیتر، اولین عامل ارتباط با مخاطب و دروازه ورود به متن خبر یا گزارش است. در جایی از داستان، این نگاه چنین توصیف می شود: «کسانی که روزنامه می خوانند، نگاه شان اول از تمام به تیتر می افتد. اگر تیتر جذاب نباشد، حتی به سراغ متن نمی روند. اما اگر همان چند کلمه اول جذبشان کند، تا پایان مطلب را دنبال می کنند و تازه متوجه می شوند چه مساله ای در دل ماجرا نهفته است.» این نگاه سبب می شود سارا در انتخاب مبحث و تنظیم مطالب خود وسواس بیشتری به خرج دهد. او اغلب در پارک چیتگر به دنبال ایده می گردد و با تأمل در محیط پیرامون، جرقه های ذهنی تازه ای برای گزارش هایش پیدا می کند. این ویژگی، وجهی خلاقانه به شخصیت او می بخشد.
حضور سارا در روزنامه با چالش هایی هم راه است. سردبیر روزنامه، مردی میانسال به نام «برمکی»، که در دوران جنگ تحمیلی قسمتی از شنوایی خویش را از دست داده، گاهی با انتخاب های سارا موافق نیست. از دید برخی همکاران، موضوعات انتخابی او بیش از حد جدی یا تاریخی است و بهتر است به دغدغه های هم سن وسالان خود مانند روابط دوستانه، مسایل تحصیلی یا بحران هویت نوجوانی بپردازد. این اختلاف نظر، یکی از گره های اصلی داستان را شکل می دهد. در حقیقت، نویسنده کوشیده نشان دهد که ورود یک نوجوان به دنیای حرفه ای رسانه، صرفا با شوق و علاقه پیش نمی رود و موانع جدی در راه او قرار می گیرد.
داستان از نقطه ای نورسیده مرحله ای پرکشش می شود؛ شبی که برمکی در جشن تولد سارا عکسی قدیمی از دوران دفاع مقدس را به سارا نشان میدهد. این تصویر، حاوی شخصیتی ناشناخته است که هویت او برای هیچ کس روشن نیست. همین اتفاق، سرآغاز جست وجویی جدی برای سارا می شود؛ جست وجویی که در ابتدا به قصد نگارش گزارشی جذاب شروع می شود اما بتدریج به تلاشی برای کشف حقیقتی تاریخی بدل می گردد. نویسنده از این نقطه به بعد، داستان را در فضایی معمایی و تحقیقی پیش می برد. سارا با بهره بردن از مهارت های خبرنگاری خود، سرنخ ها را دنبال می کند و می کوشد راز تصویر را روشن سازد.
یکی از خصوصیت های قابل توجه رمان، استفاده از روزنامه نگاری بعنوان ابزاری برای بازنمایی دفاع مقدس است. در این اثر، جنگ نه از زاویه میدان نبرد بلکه از دید پژوهش و پژوهش روزنامه نگارانه مرور می شود. نویسنده بجای توصیف مستقیم از سلاح و سنگر، به مصاحبه، جست وجوی اسناد و تحلیل داستانها پرداخته است. این انتخاب سبب شده فضای رمان برای نوجوانان امروز، که فاصله زمانی و تجربی زیادی با سالیان جنگ دارند، قابل لمس تر و باورپذیرتر باشد. به صورتی می توان گفت «تیترها از تانک نمی ترسند» الگویی تازه در روایت داستان های در رابطه با تاریخ معاصر ارایه کرده است.
در روند داستان، کشف راز تصویر به فرصتی برای سارا تبدیل می شود با گذشته ارتباط برقرار کند. این ارتباط صرفا تاریخی نیست، بلکه به پرسش هایی در رابطه با هویت و مسئولیت اجتماعی منجر می شود. او درمی یابد که حقیقت های تاریخی نه فقط در گذشته باقی نمانده اند، بلکه بر حال و آینده نیز اثرگذارند.
عکس متعلق به یکی از رزمندگان زن در جبهه های جنگ است. نویسنده با استفاده از تکنیک خیال پردازی، سارا را وارد دنیایی ذهنی می کند که در آن با «زهرا قیداری» دیدار می کند؛ زنی فداکار که با گذشت و شجاعتش، روایت تازه ای از حضور زنان در جنگ تحمیلی را پیش چشم مخاطب می گشاید.
زهرا قیداری، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مدتی به تدریس در مدارس پرداخت، اما بعد از آغاز جنگ در سال ۵۹، داوطلبانه برای خدمت به مجروحان جنگی به ایلام رفت و همان جا مستقر شد. او با تمام وجود، در دل حوادث بود و زندگی اش را وقف کمک به رزمندگان و مجروحان کرد. نکته تأثربرانگیز اما اینجاست که زهرا، باآنکه در جبهه های جنگ تحمیلی جان خویش را از دست نداد، اما سال ها بعد، در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا، در صورتیکه به بیماران خدمت می کرد، جانش را فدای سلامت دیگران کرد. از این منظر، کتاب پلی میان نسل روز گذشته و امروز می سازد و نشان میدهد که رسانه، خصوصاً روزنامه نگاری، می تواند ابزار مهمی برای این پیوند باشد.
زبان اثر ساده و روان است و بگونه ای طراحی شده که نوجوانان بدون احساس دشواری با متن همراه شوند. با این وجود، لایه های عمیق تر داستان، مطالبی چون صداقت، اخلاق حرفه ای و نقش رسانه در جامعه را مطرح می کنند. این ترکیب، اثری دو سطحی پدید آورده است؛ هم مخاطب نوجوان را جذب می کند و هم برای مخاطبان بزرگ تر، پرسش های جدی مطرح می سازد.
نویسنده توانسته میان طنز نوجوانانه، دغدغه های روزمره و جدیت فضای خبرنگاری تعادل برقرار کند. این امر سبب شده داستان در عین پرداختن به موضوعی تاریخی، خشک و یک بعدی نشود.
خانواده سارا نیز در داستان نقشی پررنگ دارد. بیماری مادر، مسئولیت های خانه و رابطه او با دوستانش قسمتی از روایت را شکل می دهند. این عناصر، علاوه بر ایجاد کشمکش های شخصی برای شخصیت اصلی، به واقع گرایی اثر افزوده اند.
در کنار آن، روابط میان سارا و همکارانش در روزنامه نیز نشان دهنده چالش های نسلی است؛ چالشی میان تجربه و جوانی، میان سنت های حرفه ای و نگاه نو. از طرف دیگر، اثر نشان میدهد که دفاع مقدس و رخدادهای تاریخی، صرفا به سالهای گذشته تعلق ندارند، بلکه می توانند همچنان الهام بخش گفت وگوهای تازه در جامعه امروز باشند. به طور خلاصه، در این اثر، جنگ نه از زاویه میدان نبرد بلکه از دید پژوهش و پژوهش روزنامه نگارانه مرور می شود. زهرا قیداری، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مدتی به تدریس در مدارس پرداخت، اما پس از آغاز جنگ در سال ۵۹، داوطلبانه برای خدمت به مجروحان جنگی به ایلام رفت و همان جا مستقر شد. زبان اثر ساده و روان است و بگونه ای طراحی شده که نوجوانان بدون احساس دشواری با متن همراه شوند.
منبع: persiblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب