تصحیح جدیدی از مقدمه شاهنامه ابومنصوری
پرسی بلاگ: کتاب مقدمه شاهنامه ابومنصوری (نگاشته محرم 346 قمری) با تصحیح و مطالعه سید علی محمودی لاهیجانی از طرف مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب منتشر گردید.
به گزارش پرسی بلاگ به نقل از مهر، کتاب مقدمه شاهنامه ابومنصوری (نگاشته محرم ۳۴۶ ق) با تصحیح و مطالعه سید علی محمودی لاهیجانی از طرف مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب منتشر گردید.
شاهنامه ابومنصوری به فرمان ابومنصور محمد بن عبدالرزاق، حاکم طوس و با نظارت وزیر او ابومنصور المعمری در فاصله سالیان ۳۴۰ تا ۳۴۶ هجری قمری گردآوری شد. تنها بخش برجای مانده از این کتاب، مقدمه ای است که کوشش گروهی از دهقانان و فرزانگان خراسان برای گردآوری داستانهای کهن از تاریخ شاهان ایران، از شروع پادشاهی کیومرث تا انتهای دوره ساسانیان، را نشان میدهد. این مقدمه یکی از قدیمی ترین نمونه های نثر فارسی به حساب می آید و از نظر لغوی، دستوری و ادبی ارزشی ویژه دارد و نشان دهنده ادامه سنت های تاریخ نگاری در دوره اسلامی است.
در این کتاب، با تاکید بر یازده نسخه کهن و معتبر شاهنامه فردوسی، تصحیح تازه ای از مقدمه شاهنامه ابومنصوری ارایه شده است. در بخش پژوهشی کتاب، زندگی سیاسی و تاریخی ابومنصور محمد بن عبدالرزاق، منابع احتمالی شاهنامه ابومنصوری و شیوه گردآوری و روایت آن نیز تحلیل شده است.
محمودی لاهیجانی، مصحح متن، در مورد ضرورت این تصحیح نوشته است: آن چه امروز از کتاب شاهنامه ابومنصوری باقیمانده تنها مقدمه ای است که آنرا علامه قزوینی حدود یکصد سال پیش با جمع آوری و مقابله نسخه های موجود تصحیح کرد. این مقدمه تا امروز یکی از قدیمی ترین نثرهای تاریخ دار زبان فارسی محسوب می شود؛ اما با گذشت یک قرن از تصحیح ایشان و با یافتن نسخه های گوناگون از شاهنامه فردوسی نگاهی باردیگر به این متن کهن و تصحیح و بازبینی آن سودمند خواهد بود.
معرفی کتاب در پیشگفتار مصحح
مصحح کتاب در آغاز مقدمه یکصد صفحه ای خود نوشته است: کاتبان و نویسندگان در دوران خلافت امویان و عباسیان آثار فراوانی را از زبان پهلوی به زبان عربی ترجمه کردند که تعدادی از این آثار به تاریخ ایران قبل از اسلام اختصاص داشت. ترجمه این کتاب ها تلاشی بود برای آشنایی مسلمانان با فرهنگ و تمدن سرزمینی که تازیان بتازگی بر آن مسلط شده بودند و مردم آن سرزمین را از موالی و بندگان خود می دانستند.
وی ضمن نام بردن و معرفی مختصر آثار افرادی همچون جبلة بن سالم بود (مترجم در دوران خلافت هشام بن عبدالملک بن مروان ۱۰۵-۱۲۵ قمری) و عبدالله بن مقفع (۱۰۴-۱۴۲ قمری) و سخن از تأثیر آثار ابن مقفع بر نهضت ترجمه، از موبدان، دهقانان و خاندان های نژاده ایرانی به عنوان کسانیکه اهمیت بالای ی در حفظ و بازنویسی داستان های اساطیری – حماسی و داستانهای تاریخی ایران باستان داشته اند، نام می برد.
وی در معرفی نمونه ای از آثار آنان بگفته یکی از این موبدان که حمزه اصفهانی نام او را بهرام پسر مردانشاه موبد ولایت شاپور از شهرستان فارس ثبت کرده اشاره می کند که نوشته است: بیست واند نسخه از کتاب خدای نامه را به دست آوردم و سنوات تاریخی پادشاهان ایران را از زمان کیومرث پدر بشر تا پایان روزگار آنان و زوال حکومت ایشان به دست تازیان، اصلاح کردم
وی شاهنامه ابومنصوری را نیز نمونه ای از همکاری موبدان زردشتی و یکی از خاندان های نژاده ایرانی توصیف می کند و می نویسد: در مقدمه این کتاب [= شاهنامه ابومنصوری]، موبدان و دهقانان خداوندان کُتب یا صاحبان کتاب هایی خوانده شده اند که به درخواست ابومنصور المعمری، وزیر محمد بن عبدالرزاق، به طوس فراخوانده می شوند تا کتابی را در تاریخ پادشاهان ایران گردآوری کنند.
وی درباره ی جایگاه این کتاب می نویسد: بعد از اتمام این کتاب، شاهنامه ابومنصوری مورد توجه نویسندگان و شاعران ایرانی قرار گرفت، بگونه ای که ابوریحان بیرونی در کتاب الآثار الباقیة عن القرون الخالیه در بخشهایی به مطالب این کتاب در ذکر سنوات پادشاهان ایران پرداخته است. علاوه بر این، خیلی از شاهنامه پژوهان اعتقاد دارند که شاهنامه ابومنصوری تنها منبع دقیقی و فردوسی یا حداقل یکی از منابع اصلی آنها برای سرودن شاهنامه بوده است.
وی ادامه می دهد: این مساله را میتوان از شواهدی دریافت که در مقدمه شاهنامه ابومنصوری و شاهنامه فردوسی دیده می شود؛ همچون این شواهد، آوردن مقدمه شاهنامه ابومنصوری در آغاز تعدادی از نسخه های شاهنامه فردوسی است که نشان میدهد کاتب یا کاتبانی که این بخش را به ابتدای شاهنامه فردوسی افزوده اند، این دو کتاب را در ارتباط با هم می دیده اند. همین طور یادکرد نام سه تن از موبدان و دهقانان در شاهنامه فردوسی که در فراهم آوردن شاهنامه ابومنصوری نقش داشتند، نشانه دیگری است که فردوسی از این کتاب برای سرودن شاهنامه بهره برده است.
مقدمه شاهنامه ابومنصوری (نگاشته محرم ۳۴۶ قمری) با تصحیح و مطالعه سید علی محمودی لاهیجانی از طرف مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در ۲۲۸ صفحه و با قیمت ۴۱۰ هزار تومان انتشار یافته است.
منبع: persiblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب