واقعیت را نمی توان از خردسالان پنهان کرد چاره ای جز تربیت مسئولانه نیست
پرسی بلاگ: به گزارش پرسی بلاگ، یک کارشناس حوزه رسانه اظهار داشت: نمی توان واقعیت های سخت زندگی، مانند تبعیض، نابرابری، رنج ها و بی عدالتی ها را از خردسالان پنهان کرد، چونکه آنان نیز جزئی از همین دنیا هستند.
حسین حق پناه فعال حوزه کودک و نوجوان، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تأثیر انتشار تصاویر از غزه بر نوجوانان اظهار داشت: تصاویری که اخیراً از غزه منتشر می شود، خصوصاً تأثیرات روانی آنها بر خردسالان و نوجوانان، مسئله ای است که جای بحث بسیار دارد. در ابتدا باید این نکته را مورد توجه قرار داد که قبلاً سفارش می شد کمتر با نوجوانان و خردسالان درباره ی مطالبی مانند جنگ، خشونت، مشکلات اجتماعی و سیاسی صحبت شود. دلیل این امر نگرانی از لطمه های روانی بود، چونکه خردسالان باید بیاموزند در فضای صلح و همدلی زندگی کرده و پذیرش دیگران را درک کنند. اما جهان امروز تغییر یافته است.
واقعیت ها را نمی توان از خردسالان پنهان کرد
وی اضافه کرد: جنگ و خشونت به صورتی وارد زندگی روزمره ما شده اند و این مسئله باعث شده است باور سنتی یادگیری صلح فقط در خلأ تحت تأثیر قرار گیرد. حالا دیگر نمی توان واقعیت های سخت زندگی، مانند تبعیض، نابرابری، رنج ها و بی عدالتی ها را از خردسالان پنهان کرد، چونکه آنان نیز جزئی از همین دنیا هستند. اگر آنها فقط با تصویری آرمانی و غیرواقعی از دنیا بزرگ شوند، ممکنست در برخورد با بحران های واقعی یا گرفتار انکار شوند یا فقط این مسایل را مشکلات دیگران تلقی کنند.
این فعال حوزه کودک و نوجوان اظهار داشت: از جانب دیگر، گفتگو درباره ی این مسایل می تواند فرصت مسئولیت پذیری فردی و اجتماعی را به آنان بدهد. تأثیر تصاویری که از فجایع منتشر می شود بستگی به نوع ارائه و تعاملی دارد که با خردسالان انجام می دهیم. اگر اینگونه تصاویر بدون توضیح یا زمینه سازی مناسب به آنان نشان داده شوند، ممکنست منجر به صورتی بی حسی یا حتی نرمال سازی خشونت شوند. اما اگر با رویکرد آموزشی و انسانی همراه باشند، می توانند موجب بیدار شدن حس همدلی و مسئولیت در آنها شوند.
وی اضافه کرد: بدین سبب بهتر است نوجوانان و خردسالان را بجای دور کردن از واقعیت های تلخ دنیا، به گونه ای متوازن و با درنظر گرفتن نیازهای روانی شان با این مسایل آشنا نماییم. دنیای امروز دنیایی ساده و بی دغدغه نیست، و آمادگی برای مواجهه با رنج ها و بحران ها یکی از ضرورت هایی است که باید در تربیت نسل آینده لحاظ شود.
در تربیت نسل جدید باید نگاهی متفاوت اتخاذ کنیم
حق پناه اظهار داشت: سیاستمداران، چه داخلی باشند و چه خارجی، گاهی طوری رفتار می کنند که گویی مسایل کلان و ارزش ها در اولویت هستند، اما در تربیت نسل جوان باید نگاهی متفاوت اتخاذ نماییم. یعنی ضمن این که سلامت روانی آنها را به دقت حفظ می نماییم و این کار را هیچ گاه از برنامه خارج نمی نماییم، باید باتوجه به سطح درک و فهم شان صحبت نماییم. هدف اصلی این باشد که آنان را به سوی پذیرش مسئولیت های اجتماعی و بزرگی بار بیاوریم.
وی اضافه کرد: در چنین مدل تربیتی، نمی توان نسبت به وقایع غزه در سالیان اخیر بی تفاوت بود. به ویژه اگر تمرکزمان بر نوجوانان باشد که نیازمند نگرشی جداگانه از خردسالان هستند. نوجوانان خیلی زودتر و شاید خیلی نزدیک تر از آن چه تصور نماییم با آثار و نتایج مسئله فلسطین مواجه می شوند. این مواجهه کجا نمود پیدا می کند؟ در زمانی که جنگ را که نشان داد این مساله چقدر به ما نزدیک است، کنار بگذاریم و نوجوان از خودش سوال کند چرا پول نفت کشور هزینه کمک های خارجی شده است؟ چرا با مشکلاتی مثل نبود آب، برق یا بحران اقتصادی روبرو می باشیم، اما بازهم به غزه کمک می کنیم؟ آیا این منابع حق خود ما نیست؟
این فعال حوزه کودک و نوجوان اظهار داشت: این پرسش ها نمود عینی خودرا در شعارها و بیان دغدغه ها نشان می دهند. بعنوان مثال نوجوانان ممکنست به گذشته نگاه کنند و بپرسند چرا باید شعار «مرگ بر اسرائیل» بدهیم؟ چرا نفرت پراکنی کنیم؟ این دیدگاه ها عمیقاً در رابطه با مسائلی است که نسل جوان امروز بدنبال درک بهتر آن هاست و رفتار و گفتگوی جامعه با آنان می تواند نقش بزرگی در روشن کردن این نقاط مبهم برای شان ایفا کند.
چاره ای جز تربیت مسئولانه نوجوانان نیست
وی اضافه کرد: جایگاه فرد، ملت، کشور و نظام سیاسی در جهان، خصوصاً در بین این آشوب پیچیده منطقه ای و جهانی، به سرعت می تواند تبدیل به موضوعی اساسی شود. بنابراین، چاره ای نیست جز این که به سوی تربیت مسئولانه و تربیت حماسی نوجوانان حرکت نماییم. اما منظور از تربیت حماسی چیست؟ آیا هدف آن ترویج خشونت، انتقام جویی یا نفرت پراکنی است؟ نه، اتفاقاً در تربیت حماسی تاکید بر این است که ظلم نکن، اما ظلم را هم نپذیر. قرار نیست مسایل بوسیله خشونت حل شوند، اما در مقابل خشونت نیز نباید سکوت کرد.
حق پناه اظهار داشت: تربیت حماسی بر گفتگو و تعهد اخلاقی استوار است. تا آن زمان که امکان گفتگوی مؤثر باشد، باید آنرا ادامه داد، اما اگر طرف مقابل از گفتگو سرباز زد یا حقوق فرد یا گروهی را پایمال کرد، نمی توان به مذاکرات یک طرفه ادامه داد. در این مرحله وظیفه فرد احیای حق است؛ چه برای خودش و چه برای آنهایی که حقوق شان در معرض تضییع قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: گرچه تصاویری از جدال ها و دردهای تاریخی ممکنست طاقت فرسا و رنج آور باشند، اما هدف تربیت نوجوانانی بی دغدغه، منفعل و بی مسئولیت نیست. نوجوانان باید به اندازه قابلیت تاب آوری خود آماده باشند که با چالش های زندگی روبه رو شوند.
این کارشناس حوزه رسانه اظهار داشت: ظرفیت هیجانی و عاطفی که فرد دارد، به او این امکان را می دهد که با مراقبت های لازم بتواند با دردها و رنج های بزرگ روبه رو شده و در آینده این تجربیات را به اقدامات باارزش تبدیل کند. این ظرفیت ها اگر به درستی مدیریت شوند، به اضطراب دائمی یا ترس تبدیل نمی شوند؛ البته اگر فرد نداند چه طور با افکارش کنار بیاید، ممکنست درگیر چنین واکنش هایی شود.
ضرورت حضور افراد امن کنار نوجوان
وی اضافه کرد: برای نوجوانان، ضروریست که در کنار خود افراد امن و مطلعی داشته باشند تا بتوانند ترس ها و نگرانی هایشان را با آنها به اشتراک گذارند. این پروسه گفتگو نه فقط آگاهی بیشتری ایجاد می کند، بلکه موجب می شود نوجوان بتواند مسایل را بهتر تحلیل کرده و جایگاه خودرا در برخورد با چالش ها پیدا کند.
حق پناه اظهار داشت: نکته دیگر ایجاد ظرفیت ها، محیط ها و امکاناتی است که به نوجوان کنشگری، عاملیت و اثرگذاری بدهد. اگر تنها اخبار بد و ناگوار شنیده شوند، بدون اینکه فرد راهی برای اقدام داشته باشد، ممکنست گرفتار خستگی ناشی از همدلی شود و بعد از مدتی ذهن نسبت به آن اخبار بی حس شود و ترجیح دهد اصلاً آنها را نشنود. این اتفاق ناشی از ناتوانی در پیدا کردن راهکاری عملی برای مواجهه با مشکلات است. بدین سبب موضوع مهم این است که چطور می توان دردها را همراه با آگاهی و عمل سازنده مدیریت کرد. ما باید نه فقط راه های درمان را ارائه نماییم، بلکه روش های اثرگذاری و کنشگری را نیز انتقال دهیم.
وی اضافه کرد: در این بین، نقش الگوریتم های شبکه های اجتماعی در انتشار تصاویر و پیام های ما جای تأمل دارد. واقعیت این است که ما در یک حباب اطلاعاتی پیچیده و هوشمند قرار گرفته ایم، چیزی که خالقان و مالکان پلت فرم ها خود به آن اذعان دارند. این حباب اطلاعاتی به شکلی عمل می کند که افراد بطورکامل کانالیزه شده و از خیلی از داده ها و اخبار مهم غافل می مانند.
این فعال حوزه کودک و نوجوان اظهار داشت: بعنوان مثال، هنوز نوجوانان و جوانانی داریم که از داستان غزه و فجایعی مانند گرسنگی، قحطی و کشتار هدفمند خردسالان و زنان ناآگاه اند. این وضعیت بطورکامل واقعی است، چونکه حباب اطلاعاتی مانع از دریافت اخبار مهم می شود. در این شرایط، افراد گمان می کنند بطورکامل باخبر هستند، در صورتیکه فقط اطلاعاتی را دریافت می کنند که الگوریتم ها برایشان سفارشی سازی کرده اند.
وی اضافه کرد: نمونه ای ملموس از این پدیده را می توان در شبکه های اجتماعی جهانی، مانند اینستاگرام، مشاهده کرد. برای امتحان کافی است یک استوری با موضوع غزه یا فلسطین منتشر کنید، بعد از اینکه قبلاً استوری هایی از فضای روزمره شخصی خود گذاشته اید. خواهید دید که تعداد بازدیدهای این استوری کاهش پیدا می کند و افراد کمتری آنرا می بینند. مهم تر از تعداد بازدیدها، این است که چه کسانی محتوای شما را مشاهده می کنند.
حق پناه اظهار داشت: شبکه های اجتماعی بوسیله الگوریتم های خاص خود محتوا را تنها به کسانی نشان می دهند که با دیدگاه شما موافق می باشند. این مسئله موجب ایجاد اتاق پژواک می شود؛ جایی که صدا و نظر شما فقط در بین گروه همفکران بازتاب پیدا می کند. اما مشکل تکرار تصاویری که بدون طراحی هنری، سیاستگذاری فرهنگی، یا زنجیره ای از ایجاد درد تا اقدام عمل گرایانه منتشر شود، منجر به خستگی عاطفی مخاطبان خواهد شد. این نوع تکرار نه فقط اثر ندارد، بلکه حتی موجب کاهش همدلی می شود. بدین سبب لازم است یک بسته متعادل و متناسب طراحی شود که بتواند مخاطب را به فکر کردن، حرکت کردن، یا عمل دعوت کند. یکی از نکات کلیدی که مجدداً می خواهم بر آن تاکید کنم این است که همراه کردن هنر، سیاستگذاری مؤثر و ایجاد مسیرهایی برای کنشگری باید بخشی جدایی ناپذیر از پروسه اطلاع رسانی باشد.
وی اضافه کرد: هنر قدرت منحصربه فردی دارد که با نمایش حقایق تلخ و پیچیده جهان به روشی احساسی، می تواند عواطف ما را به چالش بکشد و اراده مان را برای تغییر تحریک کند. این ظرفیت هنر را می توان در آموزش مفاهیمی مانند صلح و حقوق کودک به کار گرفت، هرچند نگاه به این موضوعات بسته به گروه سنی، مانند خردسالان و نوجوانان، بطورکامل متفاوت می باشد. اگر بخواهیم درباره ی خردسالان صحبت نماییم، زاویه بحث ۱۸۰ درجه با موضوع نوجوانان تغییر می کند، ولی همین فضا امکان استفاده گسترده برای آموزش ارزش های جهانی دارد.
این فعال حوزه کودک و نوجوان اظهار داشت: نوجوان، برخلاف نگاه ساده انگارانه ای که به صلح دارد، قادر می باشد پیچیدگی ها و دشواری های مسیر تحقق صلح، همدلی جمعی و پذیرش جهانی را درک کند. او درمی یابد که دستیابی به صلح پایدار فرآیندی دشوار و پر از چالش است. در این بین، متوجه اصل دشمنی با اسرائیل به عنوان نماد جنگ افروزی در جهان خواهد شد. ایران، از موضعی مهرطلبانه و باتوجه به ارزش های انسانی، این نگاه را مورد تاکید قرار داده که تا آن زمان که موجودیتی مانند اسرائیل وجود دارد، دستیابی به صلح پایدار ممکن نیست.
وی اضافه کرد: این نکته فقط مختص دیدگاه ایرانیها یا گروههای مذهبی-ارزشی نیست، بلکه حتی متفکران حوزه جامعه شناسی و علوم سیاسی و نویسندگان علوم انسانی غرب نیز به این حقیقت اذعان کرده اند. کتاب هایی چون «صلحی که همه صلح ها را به باد داد» نمونه هایی هستند که نشان می دهند حضور چنین موجودیت هایی در سطح جهانی مانع بزرگی برای تحقق صلح واقعی است. بدین سبب هنر می تواند نقش مؤثری در پردازش این مفاهیم ایفا کرده و زمینه را برای آگاهی بخشی و آموزش ارزش های انسانی فراهم آورد.
منظور از گفتگو شنیدن واقعی طرف مقابل است
حق پناه اظهار داشت: برای کاهش لطمه های در رابطه با چنین محتوایی، بهترین راهبرد گفتگو است. گفتگو اهمیت زیادی دارد، برای اینکه نه فقط امکان تبادل اطلاعات را فراهم می سازد، بلکه فضای مناسبی برای درک بهتر طرف مقابل بوجود می آورد. منظور اصلی از گفتگو، شنیدن واقعیِ حرف های طرف مقابل است، نه فقط حرف زدن خودمان. خیلی از اوقات تصور می نماییم گفتگو یعنی صحبت کردن، در صورتیکه شروع یک گفتگوی مؤثر با گوش دادن شروع می شود. باید تلاش نماییم تا نوجوانان را بشنویم، چه از دردها، دغدغه ها، سوال ها و حتی مسائلی که به نظرمان سطحی یا توهین آمیز می آید. نباید از شنیدن آنها بترسیم؛ بلکه لازم است اهتمام نماییم جهان ذهنی نوجوان را بفهمیم.
وی اضافه کرد: باید فضایی فراهم نماییم که خود نوجوان هم بتواند آزادانه درباره ی مشکلات و احساساتش با دیگران صحبت کند. یکی از اقدامات مؤثر، این است که نوجوانان را به ایجاد ارتباطات با افرادی تشویق نماییم که به طور معمول کمتر در حلقه تعاملشان قرار دارند. بطور مثال، گفتگو درباره ی مسایل انسانی و جهانی (مثل اتفاقاتی که در غزه یا جاهای دیگر رخ می دهد) می تواند راهی برای رشد تفکر انتقادی و احساس مسئولیت اجتماعی آنها باشد. این گفتگوها حتی وقتی با افراد مختلف مثل فروشنده محله یا کسی که سبک زندگی متفاوتی دارد، صورت گیرد، می تواند تجربه های مفیدی به همراه داشته باشد.
این فعال حوزه کودک و نوجوان اظهار داشت: فضاهای فرهنگی، تفریحی و آموزشی نیز باید به شکلی طراحی شوند که نوجوانان در آنها فعال باشند، نه منفعل. آنها باید کنشگر باشند و بتوانند استعدادها و قابلیت های خودرا نشان بدهند. بعنوان مثال، می توانند داستان بنویسند، صحبت کنند، کتاب بخوانند و نکات آنرا خلاصه کنند یا حتی پادکست بسازند. هر اقدامی که موجب تقویت مهارت های هنری، رسانه ای و ابراز احساسات شود، به سلامت روانی و تعادل شخصیتی آنان کمک خواهدنمود. تجهیز نوجوانان به ابزارهایی مانند هنر و رسانه در حقیقت سرمایه گذاری برای رشد پایدارتر و ارتباط مؤثرتر آنان با جامعه بحساب می آید.
حق پناه اظهار داشت: تکرار بیش از اندازه یک پیام، ممکنست به ضد خود تبدیل گردد. این پدیده در ارتباطات به عنوان «فرسایش پیام» یا اثر معکوس شناخته می شود. در مورد قضیه فلسطین، یکی از اشکالات اساسی که در دهه های اخیر مشاهده شده این است که پیام ها به گونه ای یکنواخت و بدون توجه به سلیقه، پیش زمینه های ذهنی، و پیش قضاوت های مخاطبان ارائه شده اند. این عدم تنوع و ناهماهنگی با نیازهای مخاطب سبب شده که خیلی از افراد احساس اشباع کنند و دیگر علاقه ای به شنیدن نداشته باشند. علاوه بر این، انتقال این پیام ها عمدتا در حوزه های سیاسی و اصطلاحات داخلی رخ داده که ممکنست برای خیلی از افراد جذابیت کافی نداشته باشد یا حتی سبب دوری آنها شود؛ بنابراین، نمایش تصاویر و تکرار پیام ها زمانی مؤثر خواهد بود که با خلاقیت و تنوع همراه باشد، در قالب هنر و رسانه های نوین ارائه گردد، و در نهایت مخاطب را به اقدامی مشخص دعوت کند. اگر چنین نگاهی اتخاذ شود، تکرار پیام نه فقط به ضد خود تبدیل نمی گردد، بلکه می تواند سبب افزایش توجه، عمق بخشیدن به ادراک مخاطب، و حتی تحریک او به انجام کارهای مثبت شود.
منبع: persiblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب