مروری بر اتفاقات اخیر در رسانه شهرداری تهران؛
ادامه روند نامتعادل در همشهری، آخر نزدیك است؟
پرسی بلاگ: روزنامه شهرداری تهران پس از گذشت سه دهه از عمر خود با تصمیم های مدیریتی اخیرش با از دست دادن طیف وسیعی از مخاطبانش، روزنامه نگاران خویش را هم بعنوان سرمایه های انسانی اش از دست می دهد.
خبرگزاری مهر - گروه فرهنگ: در سال های اخیر و با پیدایش و گسترش شبكه های اجتماعی و نسلی جدید از امكانات اطلاع رسانی مبحث امكان ادامه حیات روزنامه ها به محل گفتگو های مهمی میان صاحب نظران ارتباطات تبدیل گشته است. این مورد با گرانی و كمیابی كاغذ مطبوعات در سال گذشته، امكان ادامه حیات روزنامه ها را به یك سوال جدی در ایران مبدل كرده است. با این وجود دغدغه فوق از نگاه برخی فعالان عرصه مطبوعات تهدیدی نیست كه منجر به مرگ روزنامه هایی شود كه در لایه های بالای مدیریتی وابستگی به نهادها و سازمان های دولتی دارندة مشروط به آنكه مدیریت آنها در بازار رقابتی رسانه ای، در حوزه مطبوعات و رسانه های اینترنتی درست عمل كنند.همشهری؛ روزنامه ای مؤثر در تاریخ مطبوعات معاصریكی از این دست جراید داخلی، روزنامه همشهری؛ تحت مالكیت مؤسسه مطبوعاتی همشهری و وابسته به سازمان شهرداری تهران است. این روزنامه كه عمری نزدیك به سه دهه دارد از بدو حیات خود به واسطه ابتكارهای خلاقانه اش نقش مؤثری در جذب مخاطب داشته است و توانسته بخش زیادی از نیاز مردم به یك رسانه نوشتاری را پاسخ دهد. این روزنامه علاوه بر تأمین نیاز خبری مخاطبانش با گسترش سازمان آگهی در چارچوب عرضه نیازمندهای همشهری، سال ها در داد و ستد كالاها، خدمات و تأمین نیاز نیروی كار بنگاه های كوچك و متوسط اقتصادی هم نقش مؤثری داشته است.با وجود اینكه روزنامه همشهری در طول این سال ها با اتكا به نوآوری در عرصه روزنامه نگاری (اعم از فرم و محتوا) بعنوان یك نقطه عطف در تاریخ معاصر مطبوعات شناخته می شود، نگاهی به تاریخچه این روزنامه در دوره های مختلف مدیریتی آن نشان داده است فراز و فرودهای جدی داشته است.اولین شماره همشهری؛ ۵ تومانروزنامه همشهری، مهرماه سال ۷۱ با ایده ای از جانب غلامحسین كرباسچی از اعضای حزب كارگزاران سازندگی مجوز فعالیت گرفت و در روز ۲۴ آذرماه همان سال -مصادف با سالروز ولادت حضرت زهرا (س) - به پیشخوان مطبوعات راه پیدا كرد. در حالیكه حدود یك ماه پیش از انتشار نخستین شماره آن «محمد مهدی كرباسچی» بعنوان نخستین مدیر مسئول آن انتخاب شد و تا خرداد سال ۷۴ در این سمت باقی ماند.از نخستین شماره همشهری كه ۵ تومان قیمت داشت و در ۱۶ صفحه با تیراژ ۱۰ هزار نسخه منتشر می شد، تنها ۵ ماه زمان برد تا این روزنامه تیراژ ۱۰۰ هزار نسخه ای را تجربه كند. در همین مدت كوتاه این روزنامه به خوبی خویش را معرفی كرده بود و لوگوی آن برای مردم، به تصویری آشنا تبدیل گشته بود.
تیراژ افسانه ای نیم میلیونیبه تدریج تیراژ روزنامه همشهری افزوده می شود و حتی به رقم افسانه ای بالای نیم میلیون نسخه هم رسید. از سوی دیگر بخش انتشارات كتاب همشهری هم راه افتاد و همشهری علاوه بر نگاه به توسعه زیرساخت های فنی همچون راه اندازی شبكه اینترنت سراسری همشهری و مراكز استانی، كوشش كرد تا ضمیمه های تخصصی با مخاطب خاص را هم برای خود دست و پا كند. انتشار ضمیمه دوچرخه، همشهری ماه، همشهری دیپلماتیك (به مدت سه ماه) و هفته نامه همشهری جوان همچون برنامه هایی است كه مؤسسه همشهری در این مقطع دنبال كرد.محدود كردن گستره توزیع همشهریبعد از یك دهه، روزنامه همشهری تبدیل به مؤسسه ای بزرگ شده بود، از شهریور ۸۱ محدودیتی قانونی برای گستره توزیع این روزنامه در نظر گرفته شد. از نگاه موافقان این محدودیت، روزنامه همشهری بعنوان وابسته به شهرداری تهران باید در گستره پایتخت توزیع می شد و مسائل مربوط به امور شهر تهران را در سرلوحه كار خود قرار دهد و دلیلی ندارد توزیع ملی گسترده داشته باشد.ادامه روند توسعهشهردارهای تهران به ترتیب تغییر می كنند؛ اما ظاهراً همه آنها متوجه اهمیت خاص ارگان رسانه ای همشهری بودند. در ادامه مسیر روند توسعه مؤسسه همشهری دست به انتشار ضمیمه خرنامه، انتشار مجدد همشهری دیپلماتیك و مجله همشهری جوان (با شكل و شمایلی كه در طول سال های بعد حفظ شد) و همشهری محله ما زد. از دیگر اقدامات صورت گرفته این مؤسسه در این بازه زمانی راه اندازی و بهره برداری از نخستین سری دستگاه های فروش مكانیزه روزنامه بود. راه اندازی مركز تحقیقات و مطالعات رسانه ای هم مولود این زمان است.كمی بعد ضمائم همشهری دیپلماتیك و خردنامه به صورت مستقل و ماهنامه درآمد. از سویی سایت همشهری آنلاین افتتاح شد تا در فضای اینترنت تحریریه این مؤسسه سهمی در تولید اخبار پیدا كند.تأسیس چاپخانه همشهریاز جمله اضافه شدن بخش های مهم به مؤسسه مطبوعاتی همشهری می توان به تأسیس شركت توسعه چاپ همشهری با مسئولیت بهره برداری از چاپخانه همشهری و متعاقب آن راه اندازی چاپخانه این مؤسسه در مهرماه سال ۸۶ در حضور محمد باقر قالیباف، شهردار تهران اشاره نمود.از اوایل سال ۸۷ گروه مجلات همشهری به وجود آمد و مؤسسه همشهری بعنوان بزرگترین كارتل مطبوعاتی ایران شهرتی بی سابقه یافت. در همین مقطع مؤسسه همشهری چاپخانه دوم و سوم خویش را بهره برداری نمود.خانه تكانی در تحریریه همشهریبا مشخص شدن نتایج انتخابات شورای شهر دوره پنجم در سال ۹۶ این دفعه نوبت جریانات سیاسی اصلاح طلب بود تا بر مدیریت شهری تسلط پیدا كنند. نخستین شهردار منتخب تهران در این دوره محمد علی نجفی بود. وی در ابتدای شروع فعالیتش كسری نوری را بعنوان سرپرست مؤسسه همشهری معرفی نمود. در حالیكه این تغییرات مدیریتی در مؤسسه همشهری منجر به خداحافظی تعداد زیادی از اعضای تحریریه های همشهری و زیرمجموعه هایش شد. خبرنگارانی كه بعضی از آنها به واسطه تغییر مشابه در ساختار مدیریتی رسانه های دانشگاه آزاد، سر از روزنامه فرهیختگان، خبرگزاری آنا و ایسكانیوز در آوردند.نجفی در روز ۱۲ شهریور مرتضی حاجی را پس از ۲۱ سال به مؤسسه همشهری برگرداند. مؤسسه ای كه نسبت به آخرین حضور وی در این مؤسسه تغییر زیادی در آن رخ داده بود و مجموعه مجلات، ضمائم، روزنامه و سایر محصولات این مؤسسه آنرا به بنگاهی درآمدزا و پر رفت و آمد در سال های گذشته تبدیل نموده بود.دوره مدیریت حاجی بر مؤسسه همشهری با دو اتفاق مهم بیرونی همراه بود. از جانب در مجلس شورای اسلامی قانون منع به كار گیری بازنشستگان در حال تصویب بود و از جانب دیگر نجفی پس از كش و قوس فراوان از شهرداری تهران خداحافظی كرد. در حالیكه پس از او یك دوره محمد علی افشانی شهردار تهران شد و سپس پیروز حناچی بعنوان شهردار تهران ارائه شد. یكی از اطرافیان وی در مؤسسه همشهری در مورد اتفاقات رخ داده در مدیریت این مؤسسه در این بازه زمانی می گوید كه حاجی با ابلاغ قانون منع به كارگیری بازنشستگان در سمت های دولتی و كشوری استعفا كرد اما تا زمانی كه حناچی مدیر عامل مؤسسه همشهری را تعیین كند كماكان در این مؤسسه باقی ماند. در این مقطع خسرو طالب زاده بعنوان مدیر مسئول روزنامه همشهری ارائه شد. البته در تمامی این دوره ها، بعضی از روزنامه نگاران قدیمی مؤسسه بر اثر فشارهای وارده از همشهری جدا شدند.در نهایت حناچی كه از دی ماه ۹۷ ابوالحسن ریاضی را بعنوان سرپرست مؤسسه همشهری تعیین كرده بود، در آخرین روز كاری سال قبل او را بعنوان مدیر عامل این مؤسسه انتخاب كرد.اخبار تأمل برانگیز از داخل تحریریهبا مروری به تاریخچه این روزنامه به خوبی می توان دریافت كه باآنكه مؤسسه همشهری همواره درگیر حاشیه های سیاسی بوده است، اما به جرأت می توان گفت حواشی یك و سال نیم اخیر آن بیشتر از هر زمان دیگری است. یكی از اتفاقات مهم در این خصوص در شهریور ۹۷ صورت گرفت كه مهران كرمی، مدیر مسئول روزنامه همشهری در صفحه شخصی خود در شبكه اجتماعی اینستاگرام خبر از واگذاری مجلات همشهری به پیمانكار (برونسپاری تولید مجلات تحت مدیریت مؤسسه همشهری با هدف اداره اقتصادی) داد. از نگاه كرمی تولید مجلات همشهری به شیوه فعلی امكان پذیر نبود و تولید آن زیان ده شده بود ازاین رو مدیریت مؤسسه تصمیم به این شیوه گرفت.در همین حال و هوا، شخصی با عنوان علی رزاقی بهار در شبكه اجتماعی اینستاگرام كه خویش را بعنوان فعال اقتصادی، سیاسی، روزنامه نگار و منتقد سینما- تلویزیون معرفی كرده بود، اعلام نمود مدیریت مجلات همشهری در شیوه برون سپاری به او سپرده شده است.طوفان افزایش قیمت طی یكسالاما اوضاع اقتصادی روزنامه همشهری كه ابعاد آن به دلیل گزارش نكردن دقیق مدیران این مؤسسه به افكار عمومی هنوز نامشخص است، تنها به واگذاری مجلات همشهری و تغییر و تحولات مدیریتی آن ختم نشد، بلكه با حذف ضمائم (همچون همشهری محله)، كاهش آگهی ها و از طرفی افزایش قیمت هم همراه بود. بعنوان مثال روزنامه همشهری یكبار در اسفند ۹۶ افزایش صد درصدی قیمت پیدا كرد و بار دیگر در اواسط بهمن ماه افزایش صد درصدی را تجربه نمود و در كمتر از یكسال قیمت آن از ۵۰۰ تومان به ۲ هزار تومان رسید. اتفاقی كه با كاهش تعداد صفحات آگهی های آن منجر به از دست رفتن مخاطبان عام آن هم شده است.گلایه های خبرنگاران از اوضاعمهم ترین عامل كاهش فعالیت بخش های مختلف این مؤسسه طی یك سال و نیم اخیر به مبحث مشكلات اقتصادی چاپ و نشر بر می گردد. با این وجود برخی اعضای كنونی و سابق تحریریه آنكه تعلق خاطری به این مجموعه دارند، معتقدند شیوه مدیریت این مؤسسه دارای مشكل است و اگر به ایده های خلاقانه بپردازند باز هم می توانند همشهری را به یك روزنامه پیش رو تبدیل كنند.طرح گلایه های خبرنگاران همشهری كه اغلب در فضای مجازی منتشر می شود را می توان یكی دیگر از حواشی پیش آمده برای این مؤسسه در چند ماه اخیر عنوان نمود. بعنوان مثال محمد طلوعی از اعضای سابق تحریریه همشهری در نامه ای به ریاضی از طراحی اپلیكیشنی كه می تواند نوشته های روزنامه نگاران سابق این مؤسسه را به فروش برساند شكایت كرده است و آنرا نشانه ای از تضییع حقوق قانونی خود و همكارانش دانسته است.حامد شمس هم از روزنامه نگاران اجتماعی همشهری پیشنهادهایی برای خروج این مؤسسه از بحران نوشته است و به تولید محتوا مناسب را یكی از طریق های جذب سرمایه گذاران در فضای استارتاپی پرداخته است. از نگاه این روزنامه نگار مؤسسه همشهری را به واسطه دارا بودن نیروهای كیفی دارای مزیتی می داند كه به راحتی می تواند سرمایه گذاران را جذب نماید در حالیكه برون سپاری به حل مشكل این مؤسسه كمكی نخواهد كرد.در بخشی از نامه شمس كه در یكی از كانال های تخصصی روزنامه نگاران در فضای مجازی انتشار یافته است این طور آمده است: «…واگذاری نشریات یا برون سپاری یا هر آنچه در آن مؤسسه به آن میگویند چاره مساله همشهری نیست. همشهری با اتكا به ظرفیت های موجود خود بخصوص بهره مندی از نیروی انسانی خود بعنوان دارایی اصلی هر رسانه، چاره ای جز پیوند با فضای مجازی و فعالیت های دیجیتال ندارد. هرچند نگاهی به عملكرد "همشهری آنلاین" در سال های اخیر بسیار ناامید كننده است اما به نظر می آید با طراحی مجدد ساختار همشهری، حركت برای حضور مؤثر در اكوسیستم استارت آپی كشور نتایجی به مراتب بهتری از روش های سنتی حل مساله مانند واگذاری یا برون سپاری نشریات دارد. این گزینه زمانی اهمیت دوچندان خویش را نمایان می كند كه به عطش فراوان تولید محتوا در اكوسیستم استارت آپ ها پی ببریم.»شلیك تیر خلاص توسط مدیران همشهریدر حالی كه روزنامه نگاران مؤسسه همشهری بعنوان سرمایه های انسانی این مجموعه، برای برون رفت از این شرایط هر روز راهكارهای مختلفی عرضه می دهند و آنرا در فضای مجازی منتشر می كنند تا افكار عمومی از شرایط داخلی این مؤسسه با خبر شوند. در نخستین روز كاری روزنامه ها در سال جدید (۱۶ فروردین) خبری از داخل این مؤسسه منتشر گردید در خصوص اینكه دستگاه ساعت زنی این روزنامه ۱۰۵ روزنامه نگار را شناسایی نكرده است و آنها توسط پیام این دستگاه متوجه شدند كه همكاری شأن با این مؤسسه به صورت یك طرفه و آن هم به شكلی غیر حرفه ای به آخر رسیده است. موضوعی كه صدای خیلی ها همچون حسن خلیل آبادی، عضو شورای شهر تهران را هم درآورد. این شیوه قطع همكاری با خبرنگاران و همكاران دیگر مؤسسه همشهری كه روشی جدید و بی سابقه در فضای مطبوعات به نظر می آید هم اینك با انتقادات فراوانی از جانب اهالی رسانه روبرو شده است.پایان همشهری؟از زمانی كه شورای شهر جدید با رأی مردم تهران روانه شورای شهر شدند؛ روزنامه همشهری در وضعیتی نامتعادل قرار گرفت. این گزاره ای است كه اتفاقات این چند ماه این مؤسسه به راحتی آنرا اثبات می كند. تعویض چندین و چند باره مدیرعامل، تعطیلی ضمیمه های پرطرفدار همشهری كه خود بعنوان یك رسانه مستقل طرفداران خاص خویش را داشتند، برونسپاری و در واقع فروش غیررسمی حق انتشار مجله به یك جوان نه چندان پرسابقه در فضای رسانه ای و به تبع آن عوض شدن تیم های تحریریه همشهری و گروه مجلات آن؛ چاپ نامنظم گروه مجلات، افزایش بی سابقه قیمت روزنامه و سرانجام خداحافظی غیرمحترمانه همشهری با چیزی در حدود صد نفر از كارمندان این مؤسسه؛ ظاهراً نشان داده است كه همشهری نه تنها از روزهای اوج خود به شدت دور شده است بلكه تمایلی به بازگشت به وضع طبیعی هم ندارد. سابقه شیرین همشهری بعنوان یك ارگان مطبوعاتی كه ارتباط قابل توجهی با بخش های غیرسیاسی جامعه گرفت و همین طور تبدیل ضمیمه آگهی های همشهری به محلی برای رونق كسب و كار در ایران هنوز در خاطر خیلی از ایرانی ها هست. این سابقه خوش تكرار خواهد شد؟
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب