نگاه مهمان؛
حکایت واقعی زنان و دخترانی که برای دفاع از خاک ایستادند
پرسی بلاگ: شماره پنج حکایت ملموس و واقعی زنان و دختران جوانی است که برای دفاع از خاک از هیچ کار و کوششی دریغ نکردند. قسمتی از رویات مربوط به آنانی است که آرامش، آسایش و امنیت خودرا فدا کردند.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: پونه فضایلی منتقد ادبی به بهانه انتشار کتاب «شماره پنج» اثر مرتضی قاضی یادداشتی نوشته که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته است.
متن این یادداشت به شرح زیر است:
تاریخ بشر پر است از داستان ها و حکایت های مردانی که جنگیده اند؛ مردانی که یا خود مهاجم بوده و یا در مقابل تهاجم به دفاع برخاسته اند. اما در کنار این مردانی که نام و خاطرات و شرح جنگاوری های شان نقل شده است، همیشه زنانی هم وجود داشته اند. بانوانی که گرچه شاید در کشاکش میدان های جنگ حضور کمرنگ تری از آنها ثبت شده است، اما هر کجای تاریخ را که دست بگذاریم اثری از نقش های آشکار و پنهان شان نمودار می شود.
از طرف دیگر اثرات جنگ ها و درگیری ها بر زندگی زنان به مثابه نیمی از افراد جامعه تأثیرات خاص خودرا داشته است؛ لطمه های وارد آمده بر آنها و نیز تأثیری که وقوع جنگ بر زیست زنانه شان داشته است اغلب فراتر از آن چیزی است که در ظاهر به نظر می آید.
در دوران هشت ساله دفاع مقدس نیز همانند خیلی از نبردهای جهان، زنانی مستقیم و غیرمستقیم شرکت داشته اند. بانوانی که باوجود تمام مشکلات و مسائل مضاعف شان پا پس نکشیدند و نام شان را در تاریخ ثبت کردند؛ و «شماره پنج» حکایت یکی از آنها است. مرتضی قاضی که صاحب آثار مختلفی در زمینه دفاع مقدس است، در این کتاب با روایت خاطرات «فاطمه جوشی» یکی از فعالان و شاهدان عینی آن اتفاقات، به شرح نقش زنان در جنگ و مقاومت آبادان پرداخته است. نویسنده خاطرات راوی را در شش فصل دسته بندی کرده که در هر فصل وقایع مهم مقاطعی از زمان، از زبان اول شخص بیان می شود.
در فصل اول که «تولد تا انقلاب» نام دارد راوی به توصیف شهر زادگاهش می پردازد و ما آبادان را در سالهای پیش از انقلاب از دید وی می بینیم. فضای ملتهب آن سال ها، نحوه آشنایی وی با آموزه های اسلامی و انقلابی و حوادث سال ۵۷ در این بخش توضیح داده شده است.
در فصل دوم که شروع کارهای جدّی راوی است، او را در جایگاه ها و سمت های مختلف می یابیم که هرکدام چالش های خودرا دارند. در این بخش که «باشگاه اروند» نام دارد، خواننده نکات جالبی از اتفاقات سالهای ابتدایی انقلاب تا پیش از شروع رسمی جنگ تحمیلی هستیم. در این دوران است که فاطمه جوشی به عنوان یک دختر جوان دوره هایی را طی و مهارت هایی را کسب می کند که بعدها مسیر زندگی اش را تغییر می دهد.
جنگ آغاز می شود و همه چیز به هم می ریزد. آبادان که زیر آتش دشمن است از افراد ناتوان و زنان و کودکان تخلیه می شود. فاطمه جوشی در فصل سوم راوی «آبادان در حصر» و حکایت مردان و زنانش است، زن هایی که می مانند و تا جایی که مقدورشان است در دفاع از شهرشان سهیم می شوند. حکایت دست و پنجه نرم کردن با مشکلات پیش بینی نشده و انواع و اقسام موانع است، موانعی که کار را برای آن گروه از بانوانی که در کنار نیروهای رزمنده مانده بودند، مشکل تر می کرد. خرمشهر سقوط می کند و آنها چاره ای نداشتند جز این که خودرا با شرایط پیش آمده وفق دهند و از پا نیفتند.
نویسنده تا اینجای کتاب را برمبنای سیر زمانی اتفاقات تدوین کرده است. اما از فصل چهارم به بعد به سبب اهمیت کار راوی در فرماندهی بسیج خواهران آبادان در طول یک سال محاصره این شهر، بصورت موضوعی به خاطرات وی پرداخته است. در این فصل که نام «ارتش بیست ملیونی» را بر خود دارد، تشکیل بسیج خواهران و فعالیت-هایش و مسائلی همچون وجود نفوذی ها و منافقین در فضاهایی مانند بیمارستان ها بازگو می شود. همین طور راوی مجروحیت های خود و نحوه شهادت تعدادی از دوستانش را تعریف می کند.
اما فصل پنجم که به شکست حصر آبادان می پردازد لیست وار تمامی کارهای آن دوره زمانی را در برمی گیرد. در این بخش به فرمان امام خمینی (ره) در خصوص آزادسازی آبادان و نیز ماجرای نقش بنی صدر در همان زمان و عزل وی از ریاست جمهوری برمبنای دیده ها و شنیده های راوی پرداخته می شود. در این فصل فاطمه جوشی تجربه هایی را بیان می کند که بعید است یکجا و در یک زمان کوتاه در زندگی دختری جوان اتفاق بیفتد.
اما فصل ششم و پایانی کتاب «آزادی خرمشهر» است. در این فصل راوی به اتفاقاتی که پس از آزادسازی خرمشهر در آبادان به وجود آمده بود می پردازد؛ اتفاقاتی که موجب می شود پس از چند سال فعالیت در سپاه پاسداران و بسیج، در نهایت به آموزش وپرورش بپیوندد و به کسوت معلمی درآید.
«شماره پنج» نثری روان و جذاب دارد و به خوبی قادر می باشد خواننده را بدنبال خود بکشاند. اما نکته ای که هم می تواند نقطه ضعف و هم نقطه قوت کار باشد، توصیفات زیاد و ذکر جزییات از طرف راوی است. در بیشتر خاطره نگاری ها گاهی راویان بنا به علاقه، اهمیت یا به دلیلهای دیگر روی برخی اتفاقات، اشخاص و یا قسمتی از روایتشان تمرکز بیشتری دارند. این امر موجب می شود که آن بخش را دقیق تر، طولانی تر و با ذکر حواشی یا جزییات بیشتری بازگو کنند. اینجاست که نویسنده باید کار را در دست بگیرد و با ویرایش داده ها آنها را به گونه ای که هم خواننده در جریان قرار بگیرد و هم دل زده نشود، مدیریت کند. مرتضی قاضی در مقدمه کتاب اشاره نموده است که اهتمام اش بر این بوده که لحن راوی حفظ شود، اما در بعضی موارد کار را واگذار کرده است و در نتیجه در بخش هایی از کتاب با توضیحات زیاد و طولانی و حتی جملات تکراری مواجه هستیم.
با این همه کتاب خواندنی «شماره پنج» حکایت ملموس و واقعی زنان و دختران جوان و نوجوانی است که برای دفاع از خاک و آرمان های شان از هیچ کار و کوششی دریغ نکردند. قسمتی از رویات آنهایی است که بدون هیچ چشم داشتی آرامش، آسایش و امنیت خودرا فدا کردند تا دشمن متجاوز را از مرزهای کشور بیرون برانند و پابه پای مردان شب و روزشان را زیر آتش دشمن گذراندند. آنچه که خواندن این کتاب و دیگر آثار مشابه را مفید و حتی ضروری می سازد، آگاهی از میزان تلاش و فداکاری این عزیزان و آشنایی با روش و منش آنها در برخورد با بحرانی است که اگر مقاومت و پایداری آنها نبود، کل کشور را در خود فرو برده بود.
این کتاب در ۴۸۰ صفحه نخستین بار توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در سال ۱۳۹۴ چاپ شده و در سال ۱۳۹۷ چاپ دوم آن منتشر گردیده است. همین طور این اثر در سال ۱۳۹۶ نیز در بخش خاطره جایزه کتاب سال دفاع مقدس شایسته «تقدیر ویژه» شناخته شده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب