یادداشت مهمان؛
نگاهی به شریان مکران
پرسی بلاگ: کتاب شریان مکران، روایت ساخت خط لوله هزارکیلومتری انتقال نفت از گوره به جاسک است که به قلم مهدی قزلی است. یزدان سلحور در یادداشتی به این کتاب پرداخته است.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و اندیشه: مهدی قزلی از نویسندگان معاصر است که بیشتر در زمینه مستندنگاری فعالیت می کند. از او کتاب هایی چون پنجره های تشنه، جای پای جلال، روزی روزگاری جنگی و… انتشار یافته است. قزلی در تازه ترین اثر خود به روایت مجاهدان گم نام در عرصه صنعت می پردازد. «شریان مکران» روایتی از راه اندازی خط لوله هزار کیلومتری انتقال نفت از گوره به جاسک است.
یزدان سلحشور شاعر، نویسنده و منتقد ادبی در یادداشتی که برای انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته، نگاهی به این کتاب داشته که مشروح متن آن در ادامه می آید:
قزلی در مستندنگاری نثر و بیان و امضای خودش را دارد
آنچه درباره ی نویسنده می دانیم به اجمال: «مهدی قِزِلّی متولد ۲۳ فروردین ۱۳۵۹ در تهران، نویسنده، مستندنگار، روزنامه نگار و مدیر فرهنگی است. مسئولیت هایی همچون مدیریت بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان و دبیری اجرائی جشنواره و جایزه های ملی برعهده ی او بوده. وی در دانشگاه امیرکبیر در رشته ی مهندسی مکانیک گرایش ساخت و تولید پذیرفته شد. مقطع کارشناسی ارشد را نیز با فاصله ای اندک در رشته ی تاریخ تشیعِ دانشگاه پیام نور گذراند.»
قزلی، اغلب مستندنگار است اما تفاوت اش با باقیِ مستندنگارهای متداول این است که «گزارش نویسی» را بلد است و نثری دارد و بیانی و امضایی و روایتی که یعنی طوری نمی نویسد که بگوید: «رفتیم! خوش گذشت! جای شما خالی!» عوض اش می کوشد «صحنه» را بسازد و ما ببینیم آنجا چه خبر بوده، چه خبری هست و طنازی هم بلد است به قاعده البته؛ [گرچه در گفت و شنیدهای روزمره، طنازی اش تا پای زد و خورد هم ممکنست برسد. می گویند کار کسی که توی دلش چیزی نیست ممکنست تا پای زد و خورد هم برسد اما تا خودِ زد و خورد نمی رسد!]
عنوان فرعی کتاب «روایتی از راه اندازی خط لوله هزار کیلومتری نفت از گوره به جاسک» است پروژه ای که برمبنای آن توانستیم نفت را از نزدیک بندر جاسک تا خارج از تنگه هرمز صادر کنیم؛ پروژه ای سخت که تعریف سختی اش می شود این: «راه افتادیم سمت ماشین. عسگر پشت فرمان داشت چرت می زد. علی در ماشین را باز نکرد. همان جا کنار در ایستاد و به من اظهار داشت: مهدی جان، پروژه ای مثل خط لوله گوره - جاسک را توی این زمان بندی فقط بچه های این پروژه می توانند بسازند و خدا! بعد خندید و افزود: وقتی کار تمام بشود بچه های این پروژه دسته جمعی باید بروند دادگاه خانواده برای طلاق. از بس از خانه و خانواده شان دور افتاده اند… چاره ای هم نبود.»
قزلی می نویسد: «در فروردین ۱۴۰۰ با یک گروه کوچک خبری رفتیم بوشهر و از گوره در ابتدای خط لوله تا جاسک در انتهایش را، در سه روز طی مسیر کردیم. اتفاق مهمی افتاده بود. هزار کیلومتر خط لوله با تأسیسات بین راهی درکمتر از دو سال عملیاتی شده بود و فاز اول پروژه، روزهای پایانی اش را می گذراند؛ آن هم در وضعیتی که کشور در اوج تحریم بود و بیماری کرونا هم قوز بالاقوز. برای من که دو مشکل بزرگ کشور را «ناکارآمدی» و «بحران تصمیم گیری» می دانستم، مواجهه با یک اَبرپروژه که انجامش مثال نقض هر دو مشکل بود، هیجان زیادی داشت. قبول کردم.» و می نویسد: «ولی افتاد مشکل ها. باید چیستی، چرایی و چگونگی پروژه و انجامش را واکاوی می کردم و درکمتر از پنجاه روز (که سی روزش ماه رمضان بود) کتاب روایتش را آماده می کردم. این روایت تلاشی ست برای توضیح آنچه در یک پروژه بزرگ نفتی، از ابتدا تا آخر رخ می دهد. با آنکه در دانشگاه، سال هایی را به خواندن درس مهندسی گذراندم، نه می توانم و نه می خواهم این متن، یک متن تخصصی باشد. دوست دارم مردم بتوانند کلی ترین جنبه های انجام یک پروژه ملی را فهم کنند و از کم و زیاد و خوب و بد آن اطلاع داشته باشند.»
شریان مکران سندی است که خواسته روایت های رسمی را دور بزند
پس تکلیفِ این کتاب روشن است؛ قرار نیست که کتابی تخصصی باشد؛ مقرر است «روایت» برای مخاطب عمومی باشد اما قزلی زرنگ است و این وسط ها، بحث های تخصصی را هم اضافه می کند! اصلاً لطفِ «گزارش نویسی حرفه ای» به همین است که سرِ خواننده را شیره بمالی که همه چیز مثل «هلو برو تو گلو» است؛ کل این روند البته، بدل کردن سنگ آهن به هلو است! نمونه اش: «انگشت اشاره اش را سمت من گرفت و اظهار داشت: آفرین! نخستین تست آزمایشی حدود ۸۰ درصد موفقیت داشت که مورد قبول نبود. اما در مرحله ی دوم که بصورت تست ریخته گری انجام شد، به موفقیت ۹۸ درصد رسیدیم که این درصد عددی عالی محسوب می شد؛ چون در دنیا در زمینه ی تولید سرویس ترش هیچ گاه موفقیت ۱۰۰ درصدی وجود ندارد… البته باز هم به همین دو تست اکتفا نشد و تولید آزمایشی به ۳ تا ۴ ذوب و بعداً به ۲۰ ذوب رسید و بعد از آن که آن ۲۰ ذوب به نتیجه ی مطلوب رسید، کار تولید لوله ها شروع شد.»
به هر حال، «شریان مکران» یک سند است که راوی خواسته در آن «روایت های رسمی» را دور بزند. [کلاً دور زدن، کار قزلی ست چه در زندگی، چه در مدیریت فرهنگی، چه در نوشتن!] معمولِ چنین گزارش هایی البته، تعریف و تمجید و تحریف زحماتِ این مدیر و آن دستور و این وزیر و الخ است؛ اینجا، اینجا تعریف و تمجیدش مال پایینِ «هِرم» است نه بالای «هِرم» و در عینِ آنکه کلِ قضیه را هم بدل به «صحنه» کرده که البته کار داستان است و می دانیم که مخصوصاً از جنگ جهانی دوم تا همین سالِ عجیب و غریبِ ۲۰۲۲، گزارش خوب، گزارشی ست که مویی با داستان فاصله دارد گرچه آخرش بگویم که قزلی باید روی نازکی این مو بیشتر کار می کرده!
منبع: پرسی بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب