محمد رودگر در گفت وگوبا مهر مطرح كرد
نیاز جدی شهرستان ادب به دفتر پژوهش های داستانی
به گزارش پرسی بلاگ اگر شهرستان ادب می خواهد واقعی جریان ساز باشد، مقصدی برای خودش تعریف کند، حتی در دنیا جریان ساز باشد و داستان ما تنها منحصر به مرزهای خودمان نباشد، باید امر پژوهش را واقعا جدی بگیرد.
فرهنگ و اندیشه_ جواد شیخ الاسلامی: محمد رودگر، نویسنده و پژوهشگر داستانی همچون افرادی است که آثارش زمینه پژوهشی قوی دارد. او درسابقه خود نوشتن رمان در حوزه های فلسفی و عرفانی را دارد و چند اثرش مورد اقبال جامعه ادبی قرار گرفته است. به بهانه جشن ده سالگی موسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب و رونمایی از پیام رهبر معظم انقلاب گپی با وی اینباره زدیم:
جناب رودگر! شما از نویسندگانی هستید که هم در حوزه رمان و هم در حوزه پژوهش سابقه همکاری و همراهی با موسسه فرهنگی و هنری شهرستان ادب را دارید و میتوان گفت از سالهای ابتدایی فعالیت شهرستان ادب و انتشارات آن، در جریان برنامه ها و فعالیتهای شهرستان ادب بوده اید. پس از یک دهه فعالیتِ این موسسه در حوزه ادبیات، نقش، جایگاه و دامنه تاثیر شهرستان ادب در حوزه داستان را چطور ارزیابی و تحلیل می کنید؟
من فکر می کنم شهرستان ادب تا الآن هم در حوزه آموزش به خوبی فعال بوده و هم در جنبه چاپ و نشر کارنامه خوبی داشته است. به صورت مشخص در این دو حوزه خیلی موفق عمل کرده است و به صورت کلی هم باید گفت شهرستان ادب در ادبیات داستانی امروز جریان ساز بوده است. چون تخصص بنده ادبیات داستانی است و اطلاع کمتری از حوزه شعر دار، صحبت ها و نکاتی که عرض می کنم بیشتر ناظر به حوزه رمان و داستان است. شهرستان ادب در حوزه داستان واقعا جریان ساز بوده است و مصادیق زیادی هم برای این قضاوت وجود دارد و من می توانم به دقت این مسأله را مورد استدلال و داوری قرار دهم. با اینهمه فکر می کنم شهرستان ادب باید در دهه دوم فعالیت خود افق های بلندتر و بالاتری را مدنظر داشته باشد و قدم های تازه تری در تعالی ادبیات داستانی امروز ایران بردارد.
با توجه به روحیه محققانه و سابقه پژوهشگری شما مشخص است با چالش ها، ظرفیت ها و مسائل ادبیات داستانی امروز آشنا هستید. ناظر بر تسلط و آشنایی تان با مسائل جهان داستان، آیا پیشنهاد مشخصی برای برنامه ها و فعالیتهای موسسه شهرستان ادب در دهه دوم دارید؟
به نظر من ما باید در حوزه داستان، و همینطور شعر، وارد مسیر تازه ای شویم و یکی از مهم ترین کارها در این میان توجه و مشغولیت جدی به پژوهش ادبی است. موسسه شهرستان ادب در سالهای اخیر توانسته در بعضی حوزه ها مثل آموزش خیلی خوب کار کند که البته در همین حوزه آموزش هم میتوان کارهای بسیار بیشتر و بهتری انجام داد، چنان که در حوزه چاپ و نشر میتوان فعالیت بهتر و کم افت و خیزتری را تجربه کرد، اما پژوهش ادبی نه در حوزه شعر و نه در حوزه داستان جایی در برنامه ها و فعالیتهای شهرستان ادب نداشته است.
پژوهش درباره داستان از این جهت اهمیت بیشتری دارد که کارهای عقب مانده بیشتری داریم. در شعر اوضاع متفاوت می باشد و دست مان کمی بازتر و جلوتر است. خوشبختانه در دانشگاه های مختلف و همینطور ناشران، مراکز و موسسات مختلف، درباره شعر و نثر کلاسیک پژوهش های زیاد و متنوعی صورت گرفته، می گیرد و این خلأ تا حدودی پر شده است، اما در حوزه داستان دست مان از پژوهش های خوب و تازه و نو خالی است و گرفتار نوعی از فقر پژوهشی هستیم. متأسفانه حتی در دانشگاه ها هم خبری از پژوهش درباره داستان نیست و چه خوب است که شهرستان ادب بعنوان جایی که به صورت تخصصی به داستان امروز می پردازد، پژوهش داستان را در رأس برنامه های خود برای دهه دوم فعالیتش قرار دهد.
نقطه اولیه کار عمیق و بنیادین درباره شعر و داستان، پژوهش است. البته در حوزه پژوهش داستان با یکسری آفات هم مواجه هستیم که کار را سخت و کند می کند. مثلا بعضی اهالی داستان می گویند ما داستان نویس هستیم و می خواهیم کار ذوقی بکنیم و با عنایت به این که کار پژوهش کاری دست وپاگیر و وقت گیر است، بهتر است به آن ورود نکنیم. البته به اعتقاد من این ها بهانه هایی بیش نیست و این دوستان متوجه اشکال قضیه نیستند. بررسی دلائل موفقیت دیگر کشورها در حوزه کار ادبی و هنری به خوبی نشان داده است کار پژوهشی دستمایه بسیار سترگ و مهمی برای کسب موفقیت در هر زمینه هنری و ادبی است. با عنایت به این نکات است که من معتقدم ورود جدی شهرستان ادب به حوزه نقد و نظر و پژوهش، بخصوص در حوزه داستان که با کم کاری ها و مشکلات بسیاری روبرو می باشیم، در دهه دوم فعالیت خود کاری بسیار اساسی و لازم است.
ما پس از اینهمه سال که از تولد رمان و داستان فارسی می گذرد، هنوز یک رشته تخصصی بعنوان رشته ادبیات داستانی در دانشگاه های کشورمان نداریم و پژوهشها درباره ادبیات داستانی هم خیلی کم تعداد هستند. از این نظر ورود شهرستان ادب به حوزه پژوهش ادبی و پژوهش داستانی می تواند بخشی از مشکلات ما را حل کند و قدمی رو به آینده باشد. این کار چندان هم سخت و ناشدنی نیست. شهرستان ادب می تواند بخشی جدید بعنوان پژوهشکده یا پژوهشگاه ادبی به ساختار خود اضافه کند. این ایده بنده است و من جاهای زیادی درباره این ایده صحبت کرده ام و معتقدم ما به جایی همچون دفتر پژوهش های داستانی در شهرستان ادب نیاز داریم. این دفتر می تواند در قدم های بعدی خود تبدیل به یک پژوهشکده ادبی و هم پژوهشگاه ادبی شود و از همین رهگذر مسبب تأسیس رشته تخصصی پژوهش ادبیات داستانی در دانشگاه های کشور شود.
این پیشنهاد توسط بعضی دیگر از اساتید حوزه شعر و داستان پیش تر از این بیان شده است، اما گویا سنگی بزرگ به نظر می آید که بیشتر برای نزدن انتخاب شده است. فکر می کنید شهرستان ادب توانایی اجرای این ایده را دارد؟
من فکر می کنم تمام شرایط، استعدادها و پتانسیل ها برای این کار در شهرستان ادب فراهم آمده است و واقعا حیف است که مدیران موسسه شهرستان ادب به این سمت و سو نروند. شهرستان ادب می تواند با تأسیس این پژوهشگاه ادبی برای نخستین بار این اتفاق میمون و مبارک را به نام خود بزند و ادبیات داستانی امروز ما را چند قدم به پیش ببرد. می دانید که ادبیات داستانی خیلی متفاوت از شعر است. بعضی ها وقتی صحبت از ادبیات می شود تنها به شعر توجه دارند و ادبیات داستانی را بعنوان زینت المجالس شعر و دنیای شعر و شاعری می دانند، در صورتیکه ادبیات داستانی هم کاری بس بزرگ، پیچیده، ظریف و لازم است. بر همین مبنا است که بزرگان ما در ادبیات داستانی چهره های علمی و شاخص و چندبعدی بوده اند و همه جوره با زیر و بم مسائل فرهنگی آشنا بوده اند و سوادشان در مرتبه عالی بوده است. خیلی ساده بخواهم بگویم، ما در ادبیات داستانی مان فقر سواد و فقر پژوهش داریم. منظورم از پژوهش هم فقط منحصر در ساختار و تکنیک نیست، بلکه همه مسائل فرمی و محتوایی را در برمی گیرد.
با این توضیح شما داستان امروز ایران را بدون داشتن یک عقبه پژوهشی و نظری و تئوریک قدرتمند، دارای مشکلات جدی می دانید.
ما گاهی بین گعده هایی که در شهرستان ادب با حضور مدیران موسسه و همینطور داستان نویسان شاخص کشورمان داریم درباره این صحبت می نماییم که تا چه زمانی می خواهیم تنها به نوشتن و انتشار رمان بپردازیم و از دیگر حوزه های موردنیاز غفلت کنیم؟ بهرحال یادگیری فنون و تکنیک رمان و نوشتن آن خیلی سخت نیست. یک نویسنده می تواند یکی دو سال در کلاس های تکنیک و فرم و زبان داستان شرکت نماید و بعد هم بنشیند و رمانش را بنویسد. ولی اگر شهرستان ادب می خواهد به معنای واقعی جریان ساز باشد، مقصدی برای خودش تعریف کند، غایتی برای خودش بشناسد، و حتی در دنیا جریان ساز باشد و داستان ما تنها منحصر به مرزهای خودمان نباشد، باید امر پژوهش را واقعا جدی بگیرد.
من معتقدم مرزهای ایران فرهنگی بسیار گسترده تر از مرزهای جغرافیایی آن است و ما باید با خلق رمان ایرانی قوی و شاخص، بر روی ادبیات کشورهای عربی، اروپایی و آمریکای لاتین هم تأثیر بگذاریم. حالا که شهرستان ادب در این ده ساله اول توانسته تا این حد موفق و جریان ساز باشد، باید بتواند مکتب داستان انقلاب را با امضا و تاثیر خودش به وجود بیاورد. ما درباره مکتب ادبیات انقلاب زیاد حرف می زنیم اما عاقلان دانند که برای مکتب شدن ادبیات انقلاب باید کارهای بسیاری انجام داد و قدم های سترگی برداشت. اینجاست که باید پژوهش را بعنوان عقبه نظری و تئوریک داستان انقلاب و رمان ایرانی جدی گرفت. باید آنقدر در حوزه پژوهش و سپس تولید و انتشار رمان های شاخص فارسی خوب کار نماییم که یک «ایسم» ایرانیِ کاملا بومی و منطبق بر محتوای مورد نظر خودمان به ایسم های ادبیات جهان بیفزاییم. درواقع نویسندگان شهرستان ادب در سال ها و دهه های آینده باید بگویند ما بر اثر مداومت در پژوهش و نقد و نظر، و هم تولید و انتشار رمان های شاخص و متنوع فارسی، به این نگرش خاص از داستان رسیده ایم و حالا می توانیم از مکتب داستان انقلاب و رمان ایرانی صحبت به میان بیاوریم. اگر شهرستان ادب در دهه دوم فعالیت خود بر این مسیر حرکت نماید، اتفاقی شاخص و مهم رقم خورد است و من امیدوارم پژوهش ادبی از اهم برنامه های شهرستان ادب در دهه دوم فعالیت خود باشد.
منبع: persiblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب