پیچیدگی های یك جمعیت رو به پیری
پرسی بلاگ: بوشهر در بین همه چرایی های در ارتباط با پایین آمدن نرخ جمعیت در سالهای اخیر آنچه به وضوح روشن است، کمرنگ شدن تمایل به ازدواج و زادآوری و هم ناباروری در زنان و مردان به دلیل مشکلات جسمی و مبادرت به باروری در سنین بالاتر است.
به گفته علی اکبر معصوم، جمعیت شناس کشورمان، ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جوان در سن ازدواج در ایران وجود دارد. ۲۲۰ هزار نفر از جمعیت کشور هم تا ۵۰ سالگی ازدواج نکرده اند و مجرد قطعی محسوب می شوند.
این جمعیت شناس می گوید جمعیت کل کشور بیشتر از ۸۴ میلیون نفر است و در کل، ۲۶ میلیون خانواده با تعداد افراد ۳.۱ نفر در کشور زندگی می کنند. هم اکنون ۴۵ درصد ولادت های کشور از مادران بالای ۳۰ سال است که تاخیر در ازدواج و بالا رفتن سن فرزندآوری منجر به محدود شدن باروری و کاهش جمعیت شده است. او همینطور اظهار داشت: تا سال ۱۴۰۸ رشد آمار باروری زنان در این سن متوقف می شود و سپس با کاهش آمار زنان بارور مواجه می شویم.
تناسب جمعیت و ارتباط آن با تغییر و تحول جهانی
محمدتقی ایرانی، معاون سیاسی، اجتماعی و امنیتی استانداری بوشهر، در وبینار کشوری تبیین طرح جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده گفته است نگاهی به تاریخ تمدن بشری نشان داده است که جمعیت مؤلفه ای اساسی در خیلی از حوزه ها است و همواره اقوامی که موفق شده اند در جامعه جهانی تغییر و تحول ایجاد کنند از جمعیت مناسبی برخوردار بوده اند.
وی افزود: از دیگر موارد مهم که باید در برنامه ریزی های اندیشمندان مورد توجه قرار گیرد علل طلاق است که در استان بوشهر به ترتیب بیکاری، دخالت اطرافیان، عدم علاقه زوجین، اعتیاد، خیانت، و سوء نیت و ضرب و شتم را شامل می شود که پژوهش در این عوامل به عرضه راهکار برای افزایش تحکیم خانواده می انجامد.
بنا به قول اسکندر پاسالار، مدیر کل ثبت احوال استان بوشهر، میزان عمومی طلاق در سال ۹۸ در استان بوشهر ۱.۶ در هزار نفر جمعیت و در کشور ۲/۲ در هزار نفر جمعیت بوده است، در حالیکه این رقم در استان بوشهر در سال ۹۹ به ۱.۸ در هزار نفر جمعیت و در کشور هم به ۲.۲ در هزار نفر جمعیت رسیده است.
مدیر کل ثبت احوال استان بوشهر در ارتباط با جمعیت استان بوشهر هم عنوان کرده است: جمعیت استان بوشهر در سرشماری سال ۱۳۹۵، به میزان ۱۱۶۳۴۰۰ نفر بوده است. وی متوسط رشد سالانه جمعیت (درصد) بین سالهای ۹۰ تا ۹۵ استان بوشهر را، ۲.۴ درصد بیان کرده و اضافه کرد: بیشترین متوسط رشد جمعیت به ترتیب در ارتباط با شهرستان دشتی (۷.۱ درصد) و شهرستان جم (۶.۳ درصد) و کمترین متوسط رشد جمعیت به ترتیب در ارتباط با شهرستان کنگان (۰/۵ درصد) و شهرستان تنگستان (۱.۷ درصد) بوده است.
پاسالار میانگین سن ازدواج رخداده در نخستین ازدواج زوج و زوجه را در سال ۹۸ برای زوج ۲۸.۲ سال و زوجه ۲۴.۰۹ سال و این عدد را در کشور برای زوج ۲۷.۶ و زوجه ۲۳.۴۵ سال عنوان نمود و اضافه کرد: این رقم در استان پارسال برای زوج ۲۸ و زوجه ۲۳.۷ سال و در کشور برای زوج ۲۷.۶ و زوجه ۲۳.۴ سال رسیده است.
مدیرکل ثبت احوال استان بوشهر از میزان عمومی موالید در استان بوشهر اطلاع داد و اظهار داشت: میزان عمومی موالید در استان در سال ۱۳۹۸ به میزان ۱۳.۹ در هزار نفر جمعیت و در سال ۱۳۹۹، ۱۲.۷ در هزار نفر جمعیت بوده، این در شرایطی است که میزان موالید عمومی کشور در سال ۱۳۹۸، ۱۴.۷ در هزار نفر جمعیت و در سال ۱۳۹۹ هم ۱۳.۶ در هزار نفر جمعیت بوده است.
وی افزود: میزان عمومی ازدواج در استان در سال ۱۳۹۹، ۵.۸ در هزار نفر جمعیت و در کل کشور ۶.۸ در هزار نفر جمعیت گزارش شده است. نرخ رشد طبیعی جمعیت ـ نرخ رشد که مقدار افزایش یا کاهش جمعیت یک منطقه را در یک سال نسبت به صد نفر از همان جمعیت نشان داده است و افزایش طبیعی جمعیت، از مفاهیم در ارتباط با حرکات جمعیت است که از تفاوت موالید و مرگ و میر ناشی می شود ـ در استان بوشهر در سال ۱۳۹۹، ۰.۸ درصد و در کشور در همین سال ۰.۷۴ درصد بوده است.
تاثیر آرزوها و گرایش های فردی در رفتار باروری
مصدّق کشاورزی، دکترای جامعه شناسی و سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان بوشهر در مورد تفاوت دیدگاه های خانواده ها در مورد باروری و رشد جمعیت در مقایسه جامعه روز گذشته با امروز به ایسنا اظهار داشت: ما معتقدیم رفتارهای باروری در هر جامعه متاثّر از عوامل متعدّدی شامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.
وی افزود: این موارد جز موارد سطح کلان هستند که بر رفتارهای باروری در جامعه اثرگذار هستند، ضمن این که ما نباید از مبحث سطح خُرد هم غافل بشویم، عواملی که در سطح خرد موثرند عوامل ذهنی و روانی هستند، یعنی همان آرزوها و گرایش های فردی که در رفتار باروری اثرگذار هستند، جامعه امروز ما عامل موثر سطح خرد را در حوزه رفتار باروری نمی تواند نادیده بگیرد، گفتنی است که این عوامل خرد خودشان تحت تأثیر و برگرفته از سطح کلان هستند، چون که عوامل ذهنی و رفتاری و روانی تحت تأثیر جامعه پذیری و فرهنگ پذیری است، پس ما باید بپذیریم که دیدگاه های خانواده ها در جامعه امروزی با روز گذشته به واسطه تغییر فرهنگ و عوامل مختلف جامعه پذیری تغییر پیدا کرده است.
نگاه به تک فرزندی بر زندگی امروز غالب شده است
کشاورزی ضمن اشاره به ارزش های خانوادگی امروزی اضافه کرد: آنچه که امروز بعنوان ارزش های خانوادگی ما هستند و آنرا شکل می دهند از همین ساختارهای فرهنگی منبعث شده اند، پس نگاه به فرزندآوری هم در همین راستا تغییر کرده، ضمن این که ریشه های سنتی آن در دهه های ۵۰ و ۶۰ و گاهی در دهه ۷۰ هم کماکان وجود دارد.
این جامعه شناس اظهار داشت: شاید میل به فرزندآوری و رفتار به باروری را بتوانیم با فرهنگ سازی برگردانیم، اما نگاه به تک فرزندی، الگوهای رفتاری و زندگی جدید گاهی در دهه های ۷۰، ۸۰ و ۹۰ بر تفکر زندگی امروزی غالب شده است.
پیامدهای مثبت رشد جمعیت کاملاً بر نتایج منفی آن می چربد
سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان بوشهر در مورد رشد جمعیت و نتایج مثبت و منفی آن اظهار نمود: به شخصه معتقدم نظریه جمعیت مالتوس به علت این که تحت تأثیر انقلاب صنعتی و همینطور انقلاب فرانسه در آن برهه زمانی قرار داشته خیلی بدبینانه بیان شده است، و اینجانب اعتقاد دارم رشد جمعیت نه تنها صدمه ای به تولیدات نزده و کاهش آنرا به همراه ندارد، بلکه سبب افزایش تولیدات بر اساس رعایت دستورالعمل ها و مسائل زیست محیطی می تواند موثّر و کارآمد هم باشد.
وی اضافه کرد: اگر به وضعیت خیلی از کشورها به علت نبود تعادل جمعیتی نگاه نماییم، از یک سو کشور در حال توسعه بوده و با مشکلات متعدّدی روبرو است، از طرفی این کشورها می آیند و رشد بی رویه جمعیت را بعنوان یک مسأله و مشکل مطرح می کنند، زمانی هم که می خواهند نتایج منفی شدن رشد جمعیت را در نظر بگیرند، مبحث سالخوردگی جمعیت و از بین رفتن و کاهش جمعیت فعال جامعه پیش آمده و باردیگر به این فکر می افتند که جامعه ما یک جامعه سالخورده است و جامعه سالخورده به مراتب هم از لحاظ رفاهیات و هم از این لحاظ که جمعیت ما یک جمعیت سربار می شود، به شدت برای جامعه در حال توسعه عذاب آورتر از حالتی است که افزایش جمعیت داشته باشد.
این جامعه شناس اظهار نمود: هر چقدر افزایش جمعیت داشته باشیم به مراتب اثرات منفی آن کمتر از اثرات منفی کاهش جمعیت در جامعه است، چون که امروز اگر مقرر است توسعه ای اتفاق بیافتد، رشدی صورت بگیرد و فناورهای نوین توسعه پیدا کنند همه نیازمند رشد جمعیت است.
نمی توانیم مسائل اجتماعی را به غیر از هم فرض کنیم
مصدّق کشاورزی اظهار داشت: در حوزه باروری و رشد جمعیت، همه عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تأثیر دارند، و اساسا میزان تأثیر این عوامل دشوار می باشد، ما معتقدیم که اقتصاد بر روی سیاست، فرهنگ، اجتماع و مباحث مختلف هم اثرگذار می باشد بنابراین نمی توانیم مسائل اجتماعی را به غیر از هم فرض نماییم.
عوامل اقتصادی به تنهایی در فرزندآوری اثرگذار نیست
وی در پاسخ به ارتباط فقر با زاد و ولد بیشتر در خانواده ها اظهار داشت: ما نمی توانیم بگوییم هر کجا فقر است رشد جمعیت را هم داریم، بعنوان مثال در این مورد اگر کشور چین را با کشور هند مقایسه نماییم به این نتیجه می رسیم که الزاماً هر جا فقر هست افزایش جمعیت هم نیست، اما این نشان دهنده نکته ای است و آن میزان اثرگذاری اقتصاد بر فرهنگ است.
کشاورزی اظهار داشت: تأثیر عوامل اقتصادی بر عوامل اجتماعی و فرهنگی و رابطه متقابل این دو با هم است که سبب می شود نگاه به فرزندآوری به چه شکل باشد. یعنی اقتصاد به تنهایی اثر گذار نیست، آن کس که فقر اقتصادی دارد، احتمال این که فقر فرهنگی، اجتماعی و رفتاری هم داشته باشد وجود دارد. و الزاماً نمی توانیم فقر اقتصادی را چون پیشانی و بُلد -برجسته- است بعنوان یک عامل اثرگذار اصلی بدانیم و از فقر فرهنگی که یک فقر پنهان است و در معاشرات و مراودات آنرا می بینیم، غافل بشویم.
نگران آینده ای هستیم که در آن برخی مفاهیم از بین می روند
این جامعه شناس در گفتگو با ایسنا مطرح کرد: مفاهیم اجتماعی و رفتاری در حوزه رشد جمعیت در آینده تغییر پیدا می کند، و ما نگران آینده ای هستیم که در آن برخی مفاهیم مانند، برادر، خواهر، پسرعمه، پسرعمو، پسردایی، قوم، طایفه و... تحت تأثیر رفتارهای کنترل جمعیت قرار گرفته و با مفاهیم جدیدی روبرو خواهیم شد.
وی افزود: ما عملاً به جای دایره ای که در گذشته داشتیم و می گفتیم افراد در خانواده رشد کرده و شخصیت آنها شکل می گیرد و بنیان خانواده که در گذشته رسالتی داشت امروزه به واسطه کاهش نشاط اجتماعی و پیری جمعیتی که حتی در خانواده ها هم به دنبال افزایش سن باروری وجود دارد، سبب می شود فرزندانمان در آینده با یک سری افراد تحت عنوان سالخوردگانی مانند پدر و مادر روبرو شوند و یک شکاف جدی بین دو نسل به وجود خواهد آمد که آن یک شکاف نسلی بوده و توازن بین نسل ها را هم به هم خواهد زد.
جمعیت سالخورده نتایج گوناگونی را برای ایران خواهد داشت
مصدق کشاورزی تصریح کرد: نتایج متعدّدی را این جمعیت سالخورده و پیر برای ایران خواهد داشت، شما همین استان بوشهر را نگاه کنید، نگهداشت مرزها دست منابع انسانی و نیروهای ما است و اگر به مهم ترین مساله که نیروی انسانی است توجه نکنیم افزایش میانسالی و سالمندی جمعیت از نتایج آن خواهد بود.
چتر حمایتی خانواده از سالمندان جمع خواهد شد
این دکترای جامعه شناسی نتایج اقتصادی متعدّدی را برای کاهش جمعیت برشمرد و اظهار داشت: ما نتایج اقتصادی متعدّدی را هم خواهیم داشت چون کاهش جمعیت در سن کار را خواهیم داشت، همینطور کاهش رشد اقتصادی و کاهش میزان مشارکت اقتصادی را هم خواهیم داشت.
وی ادامه داد: افزایش بار مالی نسل های جوانتر و در عین حال افزایش بار تکفّل افرادی که بازنشسته و یا سالخورده شده اند، و ما در حوزه تأمین اجتماعی و رفاهمان هم گرفتار مشکل خواهیم شد، چتر حمایتی خانواده از سالمندان جمع خواهد شد و این یک دردی است بسیار دردناک و موضوعی است که بایستی به آن به خوبی و بیشتر از این پرداخته شود.
گزارش از "فاطمه توانا"، خبرنگار ایسنا بوشهر
منبع: persiblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب