حداد عادل در برنامه زاویه:
مسؤلان باور نكردند حل مسائل كشور در علوم انسانی است
به گزارش پرسی بلاگ حدادعادل اظهار داشت: برای حل مسائل کشور مسؤلان درجه اول که تصمیمات کلان را می گیرند به این باور نرسیده اند که حل خیلی از مسائل اساسی ما در علوم انسانی است و باید از علوم انسانی شروع شود.
به گزارش پرسی بلاگ به نقل از مهر، غلامعلی حدادعادل رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در پاسخ به سوال حبیب رحیم پورازغدی مجری که آیا برآورد هزینه ای درباره علوم انسانی در کشور وجود دارد با اعلان اینکه در این رابطه آمار و ارقام نداریم و می توانیم بگوییم که به اندازه اهمیت علوم انسانی مخصوصاً در بودجه و هزینه به آن اهمیت داده نمی گردد، گفت: اگر مقایسه ای بین علوم انسانی شود متوجه می شویم که بودجه های تحقیقاتی برای این رشته ها بسیار اندک در مقایسه با سایر رشته ها کمتر بوده و بازار کار برای فارغ التحصیلان این رشته بسیار محدود است. ظرفیت اشتغال محدود به این علت است که سرمایه گذاری کافی دراین زمینه نمی گردد تا فارغ التحصیلان علوم انسانی بتوانند جذب بخش خصوصی شوند. حداد عادل در ادامه در پاسخ به سوال مجری که آیا برآوردی از میزان هزینه ای که باید در این عرصه صورت بگیرد و وضعیت فعلی ما وجود دارد؟ توضیح داد: این اطلاعات را در دست نداریم و تابحال به این مراحل نرسیده ایم. هنوز در در مرحله تصور هستیم و بعد باید به تصدیق برسد. یک علامت از غربت علوم انسانی این است که به این مساله نگاه کنید که وزرای علوم در این ۴۲ سال چند نفر در علوم انسانی متخصص بوده اند و جمعاً آموزش عالی ما را چند سال پزشکان و مهندسان و چند سال متخصصان علوم انسانی اداره کرده اند. علت این امر این است که از نظر جهانی همیشه باد به پرچم صنعت می وزد و پول و سرمایه در این رشته های است. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود اهمیت علوم انسانی برای تربیت متخصص در این رشته ها برعکس عمل می نماییم افزود: مساله این است که در مبانی نظری علم و فناوری خیلی درنگ نمی گردد و تصور می شود که باید هر اقدامی را سایرین انجام داده اند ما هم به آن عمل نماییم. مثلاً در بخشنامه ارتقای اساتید هنجارها و ضابطه هایی را به وجود آوردند که با شرایط فعلی کشور ما همخوان نیست و حتی در مبانی و اصول مهندسی و پزشکی هم به اندازه کافی تأمل و تدبیر نمی گردد. وی ادامه داد: علوم انسانی چه برای خودشان و چه برای مهندسی، پزشکی و علوم تجربی غریب و در حاشیه است. در آموزش عالی ما علوم انسانی چه از نظر دانشجویان و چه در سطح دبیرستان ها در حاشیه است. به استثنای برخی دبیرستان ها که علوم انسانی را جدی گرفته اند سایر دانش آموزانی که به علوم انسانی جذب می شوند آنهایی هستند که نمی توانستند در علوم ریاضی و تجربی تحصیل کنند و در نتیجه به رشته علوم انسانی رفته اند. البته در ۳۰ سال اخیر راه تنفسی برای دانشجویان مستعد باز شده است. استادان علوم انسانی فضاهای کاری و طرح های تحقیقاتی را در اختیار ندارند و علوم انسانی مثل یک دست فلجی است که خون از آن عبور نمی نماید. رئیس شورای تحول علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه در پاسخی به سوال مجری درباره دلیل ناتوانی برای خروج علوم انسانی از در حاشیه بودن به صحنه توضیح داد: علت این امر این است که برای حل مسائل کشور مسؤلان درجه اول که تصمیمات کلان را می گیرند به این باور نرسیده اند که حل خیلی از مسائل اساسی ما در علوم انسانی است و باید از علوم انسانی شروع شود. می توانم فهرستی طویل از مشکلات جامعه ایران بگوییم که حل آن به علوم انسانی مربوط می شوند و راه کار آن در آزمایشگاه ها و کارخانه ها نیست اما این باور در بسیاری از مسؤلان نیست و آنها به این باور نرسیده اند که به همان اندازه به متخصص علوم انسانی نیاز داریم که به پزشک و مهندس نیاز است. علوم انسانی در یک سفره غدا به منزله دسر است و اگر نباشد مشکلی نیست. دکتر حداد عادل درباره اینکه انتظار جمهوری اسلامی از علوم انسانی چیست؟ توضیح داد: ما به جهت اینکه بفهمیم در کجا ایستادیم باید ببینیم که از کجا آغاز نموده ایم. ما در کشور و تاریخ آموزش عالی از دارالفنون شروع کردیم. این مدرسه برای آموزش علوم جدید راه اندازی شد و حاصل یک تجربه و برخوردی بود که برخی از جامعه شناسان و مورخان جنگ های ایران و روس را مبدا آن می دانند. وی افزود: این جامعه شناسان معتقدند با شکست ایران از روسیه طی دو بار متمادی تفکری پیدا شد که نشان دهنده یک عقب ماندگی از دنیای غرب است که این تفکر در نهایت موجب شد که امیرکبیر دارالفنون را تأسیس کند. این مدرسه در ابتدا مدرسه ای برای افزایش توانایی های نظامی بود. آن زمان اصلاً بحث علوم انسانی نبود و البته در غرب هم دیرتر از رشته های پزشکی مورد توجه قرار گرفت. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره چرایی پیاده شدن منطق قجری پس از ۸۰ سال در حیطه علوم انسانی می افزاید: آموزش عالی در ایران با علوم انسانی آغاز نشد و مدرسه علوم سیاسی هم که دایر شد این بود که ایران در رابطه با سایر ملل محتاج افرادی بود که زبان دیپلماتیک را بفهمند. همانطور که در آغاز در اقتباس از شیمی و فیزیک از غرب هیچ شکی نبود همین نگاه به علوم انسانی هم تسری پیدا کرد که این مساله یک علم است و تفاوتی بین علوم انسانی، فیزیک و شیمی غرب با علوم انسانی و … ما هم وجود ندارد. وی ادامه داد: علوم انسانی هم از دهه ۴۰ به بعد یعنی ۲۰ سال پیش از انقلاب کمی حیات پیدا کرد. در نگاه پیش از انقلاب این بود که علم به تمام مفهوم کلمه همانی هست که در غرب به وجود آمده است و راه پیشرفت هم همانی است که آنها پیدا کرده اند. دکتر حداد عادل در ادامه در پاسخ به اینکه چرا در این وجهه از نظام ما «توجه به علوم انسانی» انقلاب نشده است؟ اشاره کرد: علم غربی چه علوم تجربی و چه علوم انسانی ریشه ای دارند و آن فلسفه علم است. هیچ علمی در زادگاه خودش و خواستگاه خودش بدون ریشه و فلسفه به وجود نمی آید. ما هیچگاه در لحظه ای که خواستیم علوم غربی را وارد کشور نماییم سراغ ریشه نرفتیم البته توانایی و فرصت آنرا هم نداشتیم. در علوم انسانی غربی هم هیچ وقت نپرسیدیم رشته های مختلف این رشته دارای چه مبانی و پیش فرض های فلسفی است. وی ادامه داد: دراین زمینه خود آگاهی نداشتیم که این علوم مبانی و جهانی بینی خاص خویش را دارد. تا پیش از انقلاب کلاً وضعیت به این صورت بوده است. هیچگاه پیش از انقلاب نقد مبانی فلسفی علوم انسانی در دستور کار دانشگاه های ما نبوده است. این یک امر مسلم است. عده ای تصور می کنند منظور از تحول علوم انسانی که دور ریختن تمام آنچه تابحال داشته ایم است. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: رهبر معظم انقلاب هم که بر تحول علوم انسانی تاکید دارند هیچ وقت نگفته اند که هر چیزی از غرب آمده کاملاً باطل است. حرف ما این است که اصول و مبانی علوم انسانی وارد شده از غرب را اگر قبول داریم و صرفا تقلید نکرده ایم خوب است. ایشان سپس در پاسخ به سوال مجری که چرا ایده ابتدایی شورای تحول برای تحول در علوم انسانی خود آگاه کردن نظام سیاسی نسبت به علوم انسانی و وضعیت و لزوم آن نبود؟ می گوید: در سیاست حساب حاکمیت را باید از حکومت تفکیک کرد. در کشور ما حاکمیت یعنی رأس نظام یعنی مقام معظم رهبری کاملاً به اهمیت علوم انسانی و ضرورت تحول در علوم ایمان دارند و ایشان از حکومت ها این مساله را مطالبه کردند. اما یک ناهماهنگی بین حکومت به مفهوم دولت ها و رهبری نظام از حیث درک اهمیت مساله وجود دارد. وی ادامه داد: در دولت قبلی با وزیر علوم مذاکراتی داشتیم و آنها می گفتند در یک سال باید تحول علوم انسانی ایجاد شود. هر چه سعی کردیم امکان ناپذیر بودن تحول در علوم استانی در مدت زمان کوتاه را توضیح دهیم موفق نشدیم. کارهای شتاب زده سطحی و بی نتیجه در این ۱۰ سال بسیار انجام شده است. هم اکنون وزارت علوم بخشنامه کرده است که هزار رشته را در عرض چند ما تحولش اعلام گردد و برای هر رشته ۵ میلیون تومان پول اختصاص داده تا راه کارهای تغییر برنامه های این رشته ها را مشخص کنند. که این اقدام یک کار مکانیکی و سطحی و بدون تأمل است. رئیس شورای تحول علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به این پرسش که آیا اضطراری به توجه به علم در حوزه سیاست گذاری کشور احساس می شود؟ چرا نظام سیاسی را نسبت به اضطرار توجه به علم خود آگاه نکردید؟ آیا علم به راستی ناموس جمهوری اسلامی هست یا خیر؟ توضیح داد: این مسائل خارج از اختیار بنده است ولی من هم آرزو دارم که تمام ارکان کشور با یکدیگر همسو و هماهنگ فکر کنند. اما وقتی یک مسئول بالادستی تصمیمی بگیرد که برمبنای آن تحول در علوم انسانی لزوم نداشته باشد از دست من کاری برنمی آیند چونکه اختیاری ندارم. وی در واکنش به این پرسش که قسمتی از بدنه کشور علم را ایدئولوژی نمی داند و در مقابل بخشی ایدئولوژی را علم می دادند اظهار داشت: بله با این مشکلات رو به رو هستیم. اما سوال اساسی اندیشمندان این حوزه این است که آیا علوم انسانی موجود غربی را تقلیدی پذیرفته ایم و یا می خواهیم فکر نماییم و بپذیریم؟ هدف ما این است که فکر نماییم چرا این دروس را تدریس می کنیم؟. باید اهالی علوم انسانی پرسشگر شوند در علم کنونی. باید از تقلید از غربی ها بگذریم. حداد عادل در پاسخ به این پرسش که شرط امکان خود آگاهی علمی برای اهالی علوم انسانی چیست؟ توضیح داد: شرط این امر ایجاد روحیه انتقادی است. ما باید فضای نقد ایجاد نماییم و به مبانی مراجعه نموده و این مبانی را بررسی نماییم و به این نتیجه برسیم که این مبانی مورد قبول ما هست یا خیر؟. انقلاب ما اگر به تمدن اسلامی منتهی نشود انقلاب ناقصی است. این انقلاب اگر منجر به تمدنی مبتنی بر جهان بینی اسلامی منجر نشود به نتیجه نرسیده ایم. وی ادامه داد: اگر واقعاً علوم انسانی نداشته باشیم که با جهانی بینی اسلامی به صورت حداقلی مغایرت نداشته باشد نمی توانیم بگوییم انقلاب اسلامی کرده ایم که به تمدن اسلامی منتهی شود. البته در علوم انسانی اسلامی نمی خواهیم حقیقت های تجربی، عقل و دستاوردهای غرب را انکار نماییم ولی می خواهیم بگوییم که آیا بعنوان یک مسلمان با جهان بینی معنوی و اعتقاد به خدا، وحی و دین علوم انسانی ما همین علوم انسانی به وجود آمده در غرب است یا خیر؟. باید به این نتیجه برسیم که آیا علوم انسانی مثل سایر علوم اسلامی و غیر اسلامی دارد یا خیر. باید این مساله را حل نماییم. رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در واکنش به این گفته مجری برنامه که آیا شما این نقد به شورای تحول علوم انسانی را وارد نمی دانید که درباره رویکرد مساله مند کردن فضای علوم انسانی در کشور اهمال کاری شده است؟ اضافه کرد: از ۴ زاویه به تحول علوم انسانی نگاه می نماییم. مورد اول اسلامی سازی علوم انسانی است که بیشتر تردیدها و سوال ها هم راجع به همین مساله است. دومین مساله بومی سازی، سومین روزآمدی و چهارمی کارآمدی است. وی اشاره کرد: ما وقتی می گوئیم کارآمدی یعنی از معبر مساله وارد بررسی حوزه علوم انسانی شده ایم. یکی از کارهایی که باید صورت بگیرد این است که علوم انسانی باید برای حل مسائل کارآمد شود. ما علوم انسانی را انتزاعی و جدا از مسائل واقعی نمی دانیم. بومی سازی یعنی امری ناظر بر شرایط و اقتضائات کشور باشد، روزآمدی یعنی علم را به مسائل روز برسانیم و کارآمدی یعنی کاری نماییم که متخصص علوم انسانی گره گشایی بلد باشد. علمی که از غرب به داخل کشور می آید باید ملاحظات ایران را در نظر بگیرد. رویکرد حل مساله و مساله محوری در شورای تحول علوم انسانی وجود داشته است. رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره این جمله که ایران پر از مشکل است اما مساله ندارد اظهار داشت: یعنی اینکه می دانیم مشکلاتی داریم اما آگاهی به اینکه مشکلی وجود دارد و باید به دنبال حل آن برویم به وجود نیامده است. اصولاً در شورای تحول علوم انسانی کار را به دست استادان هر رشته سپرده ایم. ۱۶ رشته «حقوق، علوم اجتماعی، تاریخ، فلسفه دین، فلسفه، روان شناسی، علوم تربیتی، مشاوره و راهنمایی، علوم سیاسی، هنر، مدیریت، معماری، ارتباطات، زبان های خارجی، اقتصاد، زن و خانواده و علوم انسانی دوره دبیرستان است که خیلی در آن موفق نبوده ایم» را از بین رشته های مختلف علوم انسانی اولویت دادیم که تحول را از بین آنها آغاز نماییم. وی ادامه داد: پس از آن هم این تحول را به دست متخصصان همین رشته ها داده ایم و علاوه بر آن، این متخصصان هم هم عقیده اند که نباید علوم انسانی ما تقلیدی از غرب باشد. علوم انسانی باید به شکلی متحول شود که مشکلات جامعه را حل کند. رابطه علم و تجارت وقتی محقق می شود که از این علم یک گره گشایی حاصل شود. برنامه ریزی آموزشی و درسی باید طوری متحول شود که فارغ التحصیلان بتوانند مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه را حل کنند. در برنامه هایمان که البته در آنها چندان هم موفق نبوده ایم این قرار دارد که این نگاه تأثیری در موضوعات پایان نامه ها بگذارد. دکتر حداد عادل اظهار داشت: یکی از مسائل مهم انتخاب مبحث پایان نامه است که آیا این پایان نامه درباره یک مساله نگاشته شده یا صرفا به سبب ازدیاد جذب دانشجو مطالبی را به رشته تحریر درآورده اند. در هر جای نامناسبی چون علوم انسانی آزمایشگاه نمی خواهد و کم هزینه است دبیرستان هایی را به وجود آورده اند و اسم آنرا دانشکده و دانشگاه گذاشته اند. تحول علوم انسانی قبل از آمایش آموزش عالی امکان پذیر نیست. وی افزود: سوال ما این است که چند دانشجو و در چه شهرها و در چه شرایطی باید دانشجوی علوم انسانی جذب نماییم. اخیرا داریم به توافقی با وزارت علوم می رسیم که هر جایی اجازه تأسیس رشته های علوم انسانی را ندهند. در بعضی دانشگاه ها با رشد کمی به رویه ای در علوم انسانی مواجه بوده ایم که حتی مسئولین دانشگاه ها نمی دانند این وضعیت را چگونه مدیریت کنند. تأسیس شورای تحول علوم انسانی به هیچ وجه فربه کردن سازمان های بروکراتیک علم نبوده است. برای این شورا ما نه بودجه گرفته ایم و نه کارمند، در کل شورای تحول از بالا تا پایین حدود ۱۵ تا ۱۶ نفر فعالیت دارند. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: تفاوت اقدامات دوره اخیر برای تحول علوم انسانی با ۳۰ سال قبل در این است که تاکید و ضرورت هماهنگی بین اندیشه های تحولی و حقیقت های اجرای به وجود آمده است. نباید اقداماتی نماییم که قابل اجرا نباشد. یکی از اصول اساسی ما این است که با وزارت علوم هماهنگ باشیم. تحول و ارتقای علوم انسانی دو بال نظری و اجرایی دارد که بین بال نظری و اجرایی هماهنگی وجود ندارد. وی ادامه داد: برنامه ای که ما تصویب کرده ایم به معرض نظرخواهی اساتید گذاشته شده است. در ۱۱ سال قبل ۱۰۰ برنامه درسی تصویب شده و برای این ۱۰۰ برنامه ۹۰ همایش استادی برگزار کرده ایم. نقدهای وارد شده از جانب استادان را عملیاتی می نماییم. وزارت علوم این برنامه های شورای تحول را به دانشگاه ها ابلاغ می کند و از طرف دیگر به دانشگاه ها اختیار می دهد که ۲۰ درصد این برنامه را تغییر دهند. در صورتیکه این امر شدنی نیست. حتی شورای تحول اعلام نمود این تغییراتی که دانشگاه ها اجرایی می کنند را به شورای تحول ارسال نمایند تا حداقل ما هم نظر بدهیم و بررسی نماییم. حداد عادل در ادامه اشاره کرد: ما در شورای تحول علوم انسانی ۱۶ رشته در شورای تحول وارد شده ایم. یکی از چالش های ما در علوم سیاسی و جامعه شناسی بوده است و اتهاماتی به ما برای ایدئولوژیک شدن رشته ها وارد شد که آماده هر نوع پاسخ گویی و مذاکره هستیم. برخی تصور پاک سازی اندیشه ها و علوم انسانی از دانشگاه ها هستند در صورتیکه اساس کار ما این است که از تقلید به سمت خود آگاهی برویم. رشد کمی بی رویه آموزش عالی دلیل خیلی از مشکلات کنونی ما مثل مدرک فروشی، اصالت دادن به مقاله نویسی و … است. وی ادامه داد: حتی در دوره ای برخی در کشور ما دانشگاه بدون استاد درست کردند که هنوز برایمان قابل فهم نیست که چگونه برخی به این کار دست زدند. این اقدامات آموزش عالی ما را پوک و میان تهی کرده است. هر دولتی سر کار بیاید بعنوان یک وظیفه ملی قانونی و شرعی در وزارت علوم وظیفه دارد جلوی رشد بی رویه رشته های دانشگاهی را بگیرد و رشته دانشگاهی را روی حساب گسترش دهد. عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: در حوزه علوم انسانی یک دفعه یک تابلوی دانشگاه می زنند و از منابع طبیعی هم یک زمین می گیرند و با زمین و ساختمان و یک تابلو دانشگاه درست می کنند. رشد هر چیزی تابع سرعت متناسب با خودش است شما نمی توانید در ظرف ۲ تا ۳ سال تحول ایجاد کنید. متأسفانه مسائلی بر عرصه علم حاکم شد که اصلاً درست نبود ولی هم اکنون برخی مسائل کنترل شده است. پیام سخنان من این است که شورای تحول و ارتقا علوم انسانی در صدد است آنچه درس داده می شود مبانی اش مشخص و بررسی شود و اگر مطلوب است ادامه پیدا کند.
منبع: پرسی بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب